Het multiculti-probleem van de RUG
Getolereerd, maar niet van harte
Door Yuling Chang
By Yuling Chang
Yuling Chang
Teleurstelling. Dat is wat tweedejaars student international relations and international organization Lara Sasmaz (20) voelde in de dagen na de verwoestende aardbeving in haar vaderland Turkije die aan minstens vijftigduizend mensen het leven kostte en talloze anderen dakloos maakte.
Ze was teleurgesteld in haar vrienden, omdat de meeste van hen niet kwamen opdagen toen ze hulpgoederen aan het inzamelen was. En ze was teleurgesteld in haar faculteit en de RUG als geheel, omdat zij geen contact zochten met hun Turkse en Syrische studenten. ‘Ja, ze deden wel iets, maar niet veel’, zegt ze.
Oké, zegt ze, vanwege privacyregels kan de RUG geen mails versturen naar mensen op basis van hun nationaliteit. Maar waarom stuurde haar faculteit dan niet een bericht naar iedereen waarin ze de getroffenen hun steun aanboden, zoals ze wel deden toen de oorlog in Oekraïne uitbrak?
Emblematisch
Pelin Gül, universitair docent toegepaste sociale psychologie, heeft een vergelijkbaar verhaal. Vorig jaar vroeg haar faculteit aan iedereen uit Oekraïne en Rusland of ze geestelijke ondersteuning nodig hadden. Maar hoewel de aardbeving volop in het nieuws was, bleef de faculteit dit keer stil. ‘Mensen waren gewoon lang niet zo actief.’
Ze accepteren andere culturen passief, maar ze houden er niet van
En hoewel RUG-voorzitter Jouke de Vries later toegaf dat de universiteit ‘niet genoeg’ had gedaan en er een taskforce werd opgezet, is de inadequate reactie van de RUG volgens Turkse studenten en medewerkers emblematisch voor haar problematische relatie met multiculturalisme.
Hakan Çakmak, een PhD’er aan de Faculteit Gedrags- en Maatschappijwetenschappen, kreeg twee jaar geleden een Turkse beurs om te promoveren die hij mee kon nemen naar elke universiteit. Hij koos voor de RUG omdat die bekend stond als internationale universiteit en hij had een werkomgeving verwacht waarin de diverse culturen als gelijkwaardig werden gezien.
Maar dat was niet zijn ervaring.
Geen reactie
‘De RUG zegt mooie dingen over culturele diversiteit, inclusie en gelijkheid, maar als het op de praktijk aankomt is het een andere zaak. Het is slechts een PR-strategie’, zegt hij.
Hij zag zijn beeld weer bevestigd na de aardbeving. Een van zijn Duitse collega’s mailde de medewerkers van de faculteit om ze eraan te herinneren om een beetje goed voor de Turkse en Syrische collega’s te zorgen en te letten op wat zij nodig hadden. Maar de enige reactie die Çakmak kreeg was van collega’s die hem vroegen of hij de mail niet betuttelend vond. ‘En daarna vroegen ze niet eens hoe het met mij ging.’
De RUG zegt internationaal te zijn, dus dan moet je je mensen ook onderwijzen
Een paar dagen later kwam er nog een collega naar hem toe om haar excuses aan te bieden dat ze niets van zich had laten horen. Ze wist niet hoe ze moest reageren, legde ze uit. ‘In Nederland moeten gesprekken altijd positief zijn’, is hem opgevallen. ‘Ze denken dat als iemand je naar negatieve dingen vraagt, dat diegene je verdrietig probeert te maken.’
Hij ziet geen universiteit die multiculturalisme viert. ‘Dan erken je de culturele verschillen tussen verschillende groepen in de gemeenschap, je waardeert die verschillen en je ondersteunt actief de behoeften van anderen met het oog op die verschillen’, legt hij uit.
Wat de RUG werkelijk doet, zegt hij, is culturen tolereren. ‘Ze accepteren andere culturen passief, maar ze houden er niet van.’ Dat vindt hij ongemakkelijk. ‘Als je mij moet tolereren betekent het dat ik volgens jou iets fout doet. Het is alsof je mij negeert, maar ik wel jouw goedkeuring nodig heb.’
Andere aanpak
Osman Ünal, een promovendus aan de Faculty of Science and Engineering, ziet het net zo. ‘Als jouw aanpak verschilt van de Nederlandse, willen mensen het niet accepteren. Dan hebben ze zoiets van: ik snap niet wat je bedoelt, ik wil me er niet mee bezig houden.’ Zijn Indiase, Chinese en Italiaanse collega’s is dat ook opgevallen, zegt hij.
Hij hoorde ooit een Nederlandse hoogleraar zeggen dat internationals moesten leren om op de Nederlandse manier te denken. ‘Maar zij willen niet leren hoe wij denken en hoe andere culturen werken.’
Het zorgde ervoor dat Ünal zich terugtrok. Een open gesprek met Nederlanders over dit onderwerp is voor hem geen optie meer. Het is volgens hem begrijpelijk dat ze zich meer thuis voelen bij hun eigen cultuur en dat ze gewend zijn op een bepaalde manier te denken. ‘Maar de RUG claimt dat het een internationale universiteit is, dus dan moeten ze ook hun medewerkers leren over culturele sensitiviteit.’
Aan de Universiteit van Arkansas in de VS, waar hij studeerde, was de sfeer heel anders: mensen stonden daar open voor andere culturen. ‘Ze boden internationale studenten een workshop aan om zich te oriënteren en ze waren bereid om met andere culturen om te gaan en ervan te leren. Het was tweerichtingsverkeer.’
Respect
Er wonen al Turkse mensen in Nederland sinds de jaren zestig van de vorige eeuw, toen ze als gastarbeider hierheen kwamen. Dat maakt het volgens Saniye Gül Kaya, promovendus aan de Faculty of Science and Engineering, nog vreemder dat Nederlanders zo weinig begrip van andere culturen lijken te hebben. En nu er een personeelstekort is zou de geschiedenis zich zomaar kunnen herhalen. ‘Als je internationals verwelkomt, moet je op z’n minst een beetje respect voor ze hebben’, zegt ze.
Pelin Gül heeft aan universiteiten gewerkt in Groot-Brittannië, de VS en Canada. In vergelijking met die instituten is de RUG niet erg goed in communiceren, zegt ze. ‘Ze hebben de middelen wel, maar ze passen ze niet toe om de communicatie met hun studenten en medewerkers te verbeteren.’
Als je internationals verwelkomt, moet je op z’n minst respect voor ze hebben
Sommige mensen aan de universiteit lijken niet door te hebben dat hun collega’s andere culturele achtergronden hebben, is haar opgevallen, terwijl anderen eenzaam zijn omdat ze zich niet begrepen voelen.
Om dat te veranderen is een aanpak van bovenaf nodig, denkt ze. ‘Iedereen ziet de wereld op z’n eigen manier en soms hebben mensen een aanleiding nodig om de culturele verschillen te onderzoeken. Als de RUG en haar faculteiten culturele sensitiviteit zouden kunnen aankaarten, bijvoorbeeld door mensen eraan te herinneren betrokkenheid te tonen bij hun collega’s, of ze advies te geven over hoe je kunt praten met mensen die een andere culturele achtergrond hebben, zou dat zo’n aanleiding kunnen zijn.’
Verandering
Ook Çakmak benadrukt hoe belangrijk het is dat de RUG meer gaat doen om echt multicultureel te worden. ‘Veel literatuur in de psychologie toont aan dat getolereerd worden gelijk staat aan gediscrimineerd worden.’
Maar het kan wel eens lastig blijken om verandering teweeg te brengen, aangezien hij het idee van tolerantie niet alleen op de RUG tegenkomt, maar in de hele Nederlandse samenleving. ‘Dit land zegt tegen de meerderheid dat ze het prima doen op het gebied van multiculturalisme, en die illusie houdt minderheden zoals ik telkens voor de gek.’
Hij zou willen dat de RUG eerlijk zou zijn over dit sociale fenomeen. ‘Dan had ik geweten wat ik kon verwachten voor ik hierheen verhuisde.’