Fionn verandert de wereld
Uitvinder, showhost, student
Door Christien Boomsma
By Christien Boomsma
Christien Boomsma
Christien is sinds 2016 achtergrondcoördinator bij UKrant. Ze plant de achtergrondverhalen en begeleidt de auteurs. Bij haar eigen verhalen ligt de focus op wetenschap en academisch leven. Daarnaast schrijft ze veel over onderwerpen als sociale veiligheid en maakt ze graag persoonlijke interviews. In haar vrije tijd schrijft ze jeugdboeken en geeft schrijftrainingen.Fionn Ferreira is 23 jaar oud. Nog een weekje of twee en dan rondt hij zijn scheikundemaster af, na iets meer dan vijf jaar studie aan de RUG. Tot zover niets bijzonders.
Maar dan ontdek je wat hij allemaal náást zijn studie deed. Dat hij als presentator op een van de grootste podia van het World Economic Forum stond. Sprak op de Earth Optimism Summit van het Smithsonian Institute en de ChangeNow conferentie in Parijs. Een toespraak hield in het Britse Hogerhuis.
Hij won de Young Inventor’s Prize van het European Patent Office, werd verkozen tot Young Explorer door National Geographic en tot Plastic Action Champion door het Global Plastic Action Partnership van het World Economic Forum. Hij stond in de Forbes 30 under 30, een lijst van jonge leiders en ondernemers.
Hij speelde de hoofdrol in een advertentiecampagne van computerbedrijf HP én was model voor de Emporio Armani Sustainable Campaign van 2022. Wie over Schiphol liep in dat jaar, keek aan tegen zijn levensgrote foto.
Tv-shows
En dan hebben we het nog niet eens over het bedrijf dat hij startte nadat hij in 2019 de Google Science Award had gewonnen voor een supereenvoudige methode om microplastics uit water te halen. Of de tv-shows die hij produceert, zoals de animatie Planet Nioff over een alien die, net als hij, dol is op uitvinden en met zijn vondsten naar andere planeten reist. ‘Er is een planeet naar mij vernoemd’, legt hij uit – zijn prijs toen hij tweede werd op de Intel International Science and Engineering Fair in 2018. ‘Zo kwam ik op het idee. Nioff is een ontdekkingsreiziger, net als ik.’
De meeste mensen brengen de helft van hun productieve tijd slapend door
En op 14 november gaat het spelprogramma What’s Next? van start op de Ierse nationale televisie, met Fionn als presentator. Kinderen tussen de 9 en 14 jaar worden daarin uitgedaagd een oplossing te bedenken voor verschillende milieuproblemen. De winnaar pitcht zijn idee voor een serieuze investeerder.
Oftewel: Fionn heeft het best wel druk naast die studie.
‘Ik heb dit jaar iets van 142 vluchten achter de rug’, zegt hij, terwijl hij zijn telefoon laat zien waarop het allemaal is vastgelegd. ‘12.000 kilometer reisafstand. Ik ga bijvoorbeeld een weekend naar Seattle om een tv-show te doen of een evenement te presenteren, en dan zorg ik dat ik om maandag om negen uur weer in de les zit in Groningen.’
Meer dan eens bleek hij een van de drie studenten die waren komen opdagen. ‘Dan had ik wel zoiets van: ik heb hier zo’n eind voor gereisd. Waar is iedereen?’
Uitvinding
Het begon vijf jaar geleden met die Google Science Award. Fionn, afkomstig uit het piepkleine Ballydehob in het zuiden van Ierland, bracht veel tijd buiten door omdat er in zijn woonplaats nauwelijks iets te doen was. Hij ging kajakken en kampeerde soms dagen achtereen op een van de eilandjes voor de kust. En toen viel het hem op een dag op dat er zowel olie als plastic aan de stenen op het strand kleefde.
Hij ging ermee aan de slag – hij hield van knutselen, apparaten slopen om te zien hoe ze werkten – en ontdekte dat plastic en olie elkaar aantrekken. En als je olie verrijkt met magnetiet, een ijzererts, en dat door het water mengt, dan vis je binnen no-time olie én plastic met een magneet uit het water.
Revolutionair. Daar was iedereen het wel over eens. En terwijl Fionn naar Groningen verhuisde om te gaan studeren, kwamen de investeerders. Zelfs Robert Downey Jr. gaf hem een flink bedrag om te investeren in zijn technologie. Maar de jonge, vrolijke, slimme en extraverte wetenschapper in de dop bleek ook een begaafd en inspirerend spreker.
En toen ging het balletje rollen.
Vroeg op
‘Soms voelde het wel alsof ik een dubbelleven leidde’, erkent hij. ‘Dan vroegen mijn vrienden wat mijn plannen voor het weekend waren, en zei ik: “Ik presenteer mijn spelprogramma in Belfast, maar maandag ben ik er weer. En jij?”’
Ik kan gewoon niet aanzien dat de wildernis vernietigd wordt
Wat hij fijn vond, was dat de mensen hier er niet zo om leken te geven. ‘Het maakt niemand iets uit. Er werden geen uitzonderingen voor me gemaakt en ik moest gewoon al mijn tentamens halen.’ De studentenondernemersregeling waar hij gebruik van zou maken, vergelijkbaar met die voor topsporters, bleek niet nodig. Zonder ooit één tentamen te missen of één onvoldoende te halen, haalde hij zijn bachelor cum laude en rondt hij straks zijn studie af.
Hoe hij dat voor elkaar krijgt?
‘Mijn filosofie is dat de meeste mensen de helft van hun productieve tijd slapend doorbrengen’, zegt hij. ‘Ik ben bijvoorbeeld niet productief na de lunch. Dus sta ik vroeg op, rond zes uur, en dan werk ik tot twaalf uur. De rest van de dag heb ik vrij.’
Hij gaat misschien nog wel naar het lab ’s middags, maar hij houdt het relaxed. Hij plant meetings, brainstorm-momentjes. ‘Maar die periode van zes tot twaalf uur ’s ochtends is heilig voor me. Dan kan ik me het beste concentreren en krijg ik het meeste werk gedaan.’
Zelfde doel
Wat ook helpt is dat hij enorm veel plezier heeft in wat hij doet. ‘Ik verken de wereld graag, ik hou van reizen, van mensen inspireren. Ik vind het leuk om te presenteren. En ik vind het ook geweldig om in het lab bezig te zijn.’
Die combinatie is immers minder gek dan je zou denken. ‘In een scheikundelab moet je elk klein dingetje bijhouden, je moet overal bovenop zitten. En dat geldt ook voor presentatieklussen en tv-producties.’
En het doel waarvoor hij zich inzet is ook altijd hetzelfde: hij zoekt manieren om de wereld groener te maken, duurzamer. Het doet hem pijn als hij ziet hoeveel schade afval aanricht op zijn geliefde Ierse stranden, of wat de gevolgen zijn van klimaatopwarming op Spitsbergen en de Noordelijke IJszee, waar hij onderzoek deed naar microplastics. ‘Ik breng mijn vrije tijd het liefst in de wildernis door en ik kan gewoon niet aanzien dat die vernietigd wordt.’
Tegelijkertijd vliegt hij de hele wereld rond en laat zo een gigantische CO2-voetafdruk achter. ‘Ja’, erkent hij. ‘Dat klinkt een beetje hypocriet. Ik word ingehuurd door evenementen die duurzaam willen lijken en dan stap ik soms voor de zoveelste keer over op Singapore. Maar elke reis heeft een doel. Ik spreek beleidsmakers, of ik probeer ervoor te zorgen dat het algemene publiek zich meer bewust wordt van milieukwesties.’
Systemisch probleem
Hij probeert met de trein te gaan, als dat kan. Maar, zegt hij, hij kan het probleem ook niet oplossen in zijn eentje: het is systemisch. ‘Soms voelt het alsof het systeem en de industrie me dwingen om zoveel te reizen, wat erg jammer is. Het moet toch mogelijk zijn om treinen goedkoper te maken, of om de duurzame keus aantrekkelijker te maken?’
Ik wil kinderen laten zien dat hun ideeën impact kunnen hebben
Het zijn overheden die zulke keuzes moeten maken, benadrukt hij. En ja, hij heeft ook heus wel in de gaten dat zij kijken naar de korte termijn. En dat veel mensen totaal niet doorhebben waarom het écht belangrijk is dat we het milieu proberen te redden. ‘Ik weet nog dat ik in 2021 op het World Economic Forum met Donald Trump sprak en dat hij zijn golfclub in Ierland tot in detail beschreef. Toen realiseerde ik me dat sommige mensen het gewoon niet snappen. Maar we kunnen ons niet druk maken om andere mensen.’
Wat hij wél kan doen: inspireren, informeren en enthousiasmeren. ‘We vertellen het verhaal en dan hebben mensen twee opties: ze kunnen erin meegaan, en dan staan ze aan jouw kant. Of ze gaan er niet in mee. En die keuze hebben ze.’
Hij is niet van plan bij de pakken neer te zitten. ‘Als ik depressief thuis blijf zitten en denk dat ik dit probleem nooit kan oplossen, dan ga ik nooit iets veranderen. En ik hou er niet van om verdrietig te zijn. Wat voor mij heel belangrijk is, is dat ik het proces leuk vind, niet zozeer de uitkomst.’
Boodschap overbrengen
Dus hij geniet van wat hij heeft. Hij geniet van zijn wetenschap. ‘Ik mag de hele dag met Lego spelen en als dat goed is voor het milieu, dan is dat een bonus.’
Hij geniet van het doorontwikkelen van zijn ideeën: het idee voor zijn microplastic-remover is intussen eindelijk gepatenteerd. In Austin, Texas, en in New York zijn drinkwaterbedrijven die met zijn vloeistof werken. ‘Op dit moment is het grootste obstakel dat regeringen niet willen testen op microplastics, omdat ze bang zijn voor de uitkomsten’, denkt hij.
En hij geniet van het bedenken van nieuwe manieren om zijn boodschap over te brengen. Hij hoopt dat iets van zijn enthousiasme overspringt op anderen. ‘Ik benader milieukwesties graag met creativiteit en kinderlijke nieuwsgierigheid’, zegt hij.
Dat is ook waar What’s Next? over gaat. ‘Ik wil kinderen laten zien dat hun ideeën – wat voor idee dan ook en hoe gek ook – impact kunnen hebben. Net als mijn idee had, toen ik zo oud was als zij.’
What’s Next? wordt op 14 november om 17:30 uur lokale tijd uitgezonden op de Ierse tv-zender RTÉ 2. Buiten Ierland is het programma te bekijken via de RTÉ Player.
