Daar stond ze dan, in een enorme stalen tank op een boerderij in Australië. Om haar heen steeg het water steeds hoger terwijl ze met een hogedrukreiniger de wanden schoon spoot. Het was pikdonker en ze zag niets. Ze wist dat het vol roest zat – dat had ze gezien toen ze de tank was binnengegaan. Aan haar voeten had ze niet meer dan een paar teenslippers.

‘Mijn WWOOFing-gastheer vertelde mij en mijn vriendin dat we de wanden van de tank moesten schoonmaken, maar ze hadden ons geen beschermende kleding gegeven’, zegt Patricia Leistner, die een onderzoeksmaster doet in internationale betrekkingen en moderne geschiedenis. 

Het kostte hen acht uur om het ding schoon te maken. ‘Ik haalde mijn teen open. Het was een behoorlijk diepe snee en het duurde een week voordat het min of meer genezen was.’ En dat had voorkomen kunnen worden als ze gewoon de juiste spullen hadden gekregen, meent ze. ‘Ik voelde me echt gebruikt.’

Gewillige werknemers

Patricia is een van de duizenden studenten per jaar die gaan WWOOFen. World Wide Opportunities on Organic Farms (ook wel Willing Workers on Organic Farms) bestaat al vijftig jaar en is uitgegroeid tot een wereldwijde beweging. Het koppelt biologische boeren aan vrijwilligers die, in ruil voor zo’n vier tot zes uur licht werk, gratis onderdak krijgen op het platteland.

Er zijn inmiddels in totaal jaarlijks zo’n honderdduizend vrijwilligers, die terecht kunnen op biologische gastboerderijen in meer dan 130 landen over de hele wereld. Alleen al in Nederland zijn dat er 47.

Er zijn plaatsen waar ze gebruik maken van gratis arbeid 

Het uitgebreide netwerk maakt WWOOFing dan ook een aantrekkelijke manier om goedkoop te reizen, waarbij je ook nog wat meekrijgt van de lokale cultuur. ‘Als je in een hostel verblijft, ontmoet je alleen andere reizigers, maar wij wilden juist ondergedompeld worden in de lokale cultuur’, zegt Patricia. ‘We wilden zien hoe Australiërs echt leven.’

Niets te verliezen

Masterstudent journalistiek Kian Seara Rey liet zijn studie in de Verenigde Staten voor wat het was om te gaan WWOOFen. Hij besloot naar Spanje te gaan, waar zijn vader vandaan komt, om meer te leren over landbouw. ‘Ik had maar een klein beetje geld en ik wilde daar zo lang mogelijk mee doen’, zegt Kian. ‘Ik was een tiener en ik had weinig te verliezen. Ik had ook wel even genoeg van de stad en wilde eropuit, heel ergens anders heen.’

Kian deed vrijwilligerswerk op verschillende boerderijen in Spanje en Frankrijk en maakte ook dingen mee die niet zo tof zijn. ‘Er zijn plaatsen waar ze misbruik maken van de gratis hulp. In sommige herbergen zit je opeengepakt in een kamer met veel arbeiders’, zegt hij.

Op een van de boerderijen moest Kian hout zagen met een kettingzaag. Maar hij moest wel het tempo van zijn baas bijhouden en dat leverde hem vreselijke spierpijn op. ‘Op sommige plekken matten ze je echt af ’, zegt hij. Na een week had hij het wel gezien en vertrok, moe van de uitbuiting, op zoek naar een baantje waar hij wat voor zijn werk zou terugkrijgen.

Kettingzaag

Op een andere boerderij maakte Kian zich zorgen om de hond van de eigenaar, die hij omschrijft als ‘halfdood’. ‘Die hond was supermager en lag daar maar. De eigenaar gaf er helemaal niets om’, zegt Kian. 

Een mede-WWOOFer bleek er bovendien nog steeds te worstelen met een oude heroïneverslaving. ‘Hij en zijn vriendin hadden de hele tijd enorme ruzies. Die man was vreselijk depressief en dronk de hele dag. Hij had ook veel ruzie met andere mensen.’

Ook Patricia en haar vriendin voelden zich uitgebuit op hun Australische boerderij. Ze sliep in een deel van een schuur. ‘Toen we aankwamen was het erg vies, er lag overal stof en spinnenwebben. En het dak was gedeeltelijk open, zodat allerlei dieren, zoals muggen en spinnen, naar binnen kwamen’, zegt ze. Omdat Patricia een ernstige fobie voor spinnen heeft, zijn ze uiteindelijk in hun busje gaan slapen.

Spinnen

Steeds als er iets mis ging, rakelde de moeder van het gezin waar ze logeerden Patricia’s angst voor spinnen op. ‘We hebben echt ons best gedaan, maar ze deed voorkomen alsof we stadsmensen waren die nog nooit van hun leven hadden gewerkt. Ik deed echt mijn best’, herinnert Patricia zich. Maar ze voelden zich steeds buitengesloten, alsof ze ‘indringers’ waren.

Ze had een heel heftige persoonlijkheid, vroeg veel van ons maar gaf niet echt iets terug

Premasterstudent ontwikkelingseconomie Cristina Zabolotnic reisde naar veel plaatsen in de wereld om vrijwilligerswerk te doen. Ze gebruikte meestal een op WWOOF gelijkend platform, Workaway, ook met gratis accommodatie en soms eten, in ruil voor lichte arbeid, niet per se op een boerderij.

Hoewel ze veel leuke ervaringen heeft opgedaan, heeft ze ook meerdere keren meegemaakt dat ze werd gebruikt. Bijvoorbeeld toen ze in Mexico was. Ze kwam daar terecht bij een vrouw die heel graag een theater wilde bouwen voor kinderen met een handicap. Maar het probleem was dat haar gastvrouw haar eigen zaken niet op orde had, zegt ze.

Theater

‘Ze huurde een enorm huis en wilde er een Airbnb van maken om het andere project te kunnen betalen’, zegt Cristina. Het werk voor het theater kwam daardoor neer op Cristina en de andere vrijwilligers, die werkweken van veertig uur draaiden.

Uiteindelijk besloot Christina vroegtijdig te vertrekken. ‘Ik gaf om het project, maar zij kon het niet aan en dat was niet ons probleem’, zegt ze. ‘Ook had ze een heel heftige persoonlijkheid en was ze supernegatief. Ze vroeg veel van ons, maar gaf niet echt iets terug.’

Na hun eerste onprettige ervaring in Australië kwamen Patricia en haar vriendin op een boerderij bij een lieve oudere dame en haar dochter. Daar beleefden ze juist een geweldige tijd, zegt ze. ‘Je kunt ook niet altijd geluk hebben. Je woont bij vreemden met wie je ineens heel close bent.’

Voorzichtiger

Dat is ook wel weer het leuke van WWOOFing, vindt Patricia. ‘We kregen de kans om een ander inzicht te krijgen in het leven in Aussie. We leerden waar ons eten vandaan komt en het deed me beseffen dat hulpbronnen zoals water niet onuitputtelijk zijn en dat we er voorzichtiger mee moeten omgaan.’ 

Kian weet niet zeker of hij snel weer op een WWOOFing-avontuur zal gaan. ‘Ik zou in een bepaalde mindset moeten zitten. Ik denk dat ik het misschien al uit mijn systeem heb gehaald. Ik heb door Spanje kunnen reizen, over landbouw geleerd en ik weet dat het suf klinkt, maar ik heb ook dingen over mezelf geleerd.’

Engels