Studentenplan houdt plein koel
Een giga-pergola boven de Vismarkt
Door Felien van Kooij
By Felien van Kooij
Als ze ergens weten hoe de wereld groener ingericht kan worden, is het wel aan de universiteit. Deze serie volgt wat er zoal op duurzaamheidsgebied gebeurt.
Welgeteld tien minuten hielden Hugo Mohr en Gijs Verkooijen het afgelopen zomer uit, op het terras midden op de Vismarkt. Ze stikten er van de hitte. Niet zo gek ook, want de straatstenen houden ongelooflijk veel warmte vast. Gijs: ‘Daar moet echt wat aan gedaan worden, zeiden we tegen elkaar.’ Dus toen ze later vanuit het raam van hun studentenhuis over de Vismarkt uitkeken, bedachten ze de oplossing: een groen dak boven het plein.
‘In de zomer kan het tien graden warmer zijn op de Vismarkt dan in de rest van de stad’, zegt Hugo, die environmental and infrastructure planning studeert. ‘En door de opwarming van de aarde zal dit effect in de toekomst alleen maar erger worden.’ Met hun groene dak, dat ze ‘Het blad van Groningen’ hebben gedoopt, denken ze de klimaatproblemen waar Groningen en andere steden tegenaan lopen te kunnen helpen oplossen.
Variant 1 | Bogen
Want het gaat niet alleen om het verdrijven van de hitte: steden zien de biodiversiteit afnemen, pleinen vol stenen overstromen door hevige regenval en er is steeds minder ruimte voor groen.
Weinig ruimte
De problemen op de Vismarkt waren al langer bekend bij de gemeente, maar tot nu toe was er geen remedie voor. Het plein wordt zo intensief gebruikt voor markten en kermissen, dat je het gehele terrein nodig hebt. ‘De enige ruimte die nog beschikbaar is, is de lucht’, zegt Hugo.
We kunnen 3000 vierkante meter groen toevoegen
Vandaar hun plan om een grote pergola te maken over de Vismarkt heen; een vijf meter hoge constructie van bogen en pilaren. ‘Die laten we dan met planten en bloemen begroeien’, legt student international business Gijs uit. ‘Als we de halve Vismarkt overdekken kunnen we ongeveer 3000 vierkante meter groen midden in de stad toevoegen.’
Doordat de planten warmte absorberen, koelt het plein af. Tegelijkertijd verdampen de bladeren water, waardoor het vochtgehalte in de lucht stijgt. ‘En de pergola zelf zorgt natuurlijk ook voor schaduw’, zegt Hugo. De verschillende planten trekken daarnaast allemaal andere insecten aan en dat is weer goed voor de biodiversiteit.
Regenwater opvangen
Zelfs de droogte die het gevolg is van de klimaatverandering denken de studenten te kunnen oplossen. ‘We willen regenwater opvangen in waterreservoirs, die in de grond onder de steunpilaren zitten’, legt Hugo uit. Regenwater stroomt nu gelijk het riool in, maar water dat langs het groen naar beneden sijpelt kan worden opgevangen en in droge periodes gebruikt worden om de planten water te geven.
Variant 2 | Een kruis
Je zou kunnen denken: waarom zetten we er niet gewoon meer bomen neer? Maar gaat niet zo makkelijk, vertelt Hugo. Om dezelfde oppervlakte aan groen te realiseren ben je met bomen namelijk veel meer ruimte op de grond kwijt; ruimte die er dus niet is. Ook moet het plein dan opengebroken worden om leidingen en kabels te verleggen. ‘En als ze er eenmaal staan duurt het ook nog tien jaar voor ze echt gegroeid zijn. We hebben gesproken met een ecoloog van de RUG en zij is heel enthousiast over het plan en vindt het echt een verbetering.’
Lastig te verkopen
Eigenlijk is het een heel simpel idee, maar toch is het nog nergens anders ter wereld gerealiseerd. ‘Wij snappen ook niet waarom nog niemand dit heeft gedaan’, zegt Hugo. Of nou ja, ze hebben wel een vermoeden: omdat de economische voordelen niet meteen voor de hand liggen. De kosten van het project schatten ze op een paar miljoen euro, maar de constructie levert daarna geen geld op. ‘De waarde van een pergola die een plein klimaatbestendig maakt is moeilijk in geld uit te drukken’, zegt Gijs. ‘Dat maakt het lastig om het idee te verkopen.’
Als je bomen neerzet duurt het tien jaar voor ze volgroeid zijn
Gelukkig, zeggen ze, beginnen steeds meer mensen in te zien dat je ook waarde kunt creëren met iets dat niet direct geld oplevert of bespaart. ‘Steden moeten zich gaan aanpassen aan het klimaat, dat dringt sinds een jaar of tien wel door’, zegt Hugo. ‘Klimaatverandering wordt steeds urgenter, dus er zijn gewoon projecten nodig die dit oplossen.’
Maar om de investering in een pergola extra ook los daarvan aantrekkelijk te maken, willen ze er een toeristische trekpleister van maken. De constructie moet daarom ontworpen worden door kunstenaars en architecten. ‘Meer toeristen betekent meer klanten’, zegt Gijs. ‘De plaatselijke winkels en horeca en de gemeente profiteren daar economisch gezien van.’ Daarnaast besparen winkels dankzij een koeler plein op energiekosten voor airconditioning.
Variant 3 | Een blad
Met het kunstwerk willen ze Groningen als duurzame stad op de kaart zetten. ‘Er zullen steeds meer steden komen, dus de klimaatproblemen worden alleen maar groter’, zegt Hugo. ‘We willen aan de wereld laten zien dat als je zo’n pergola in een drukke historische binnenstad kunt neerzetten, je het overal ter wereld kunt neerzetten.’
Groene pilot
Het project staat nog wel in de kinderschoenen. De meeste mensen die ze hebben gesproken, van architect tot de ‘Groene Burgemeester’ die Groningen vorig jaar benoemde, zijn enthousiast. ‘Maar ze willen allemaal dat we het ecologische plaatje beter uitwerken’, zegt Hugo. Omdat het een nieuw concept is, zijn er nog geen data over de ecologische impact en de optimale constructie.
Als je hier zo’n pergola kunt neerzetten, kan het overal
Om die gegevens te verzamelen zijn ze met de RUG en de Hanze in gesprek over een samenwerking, ‘zodat we het project op een kleine schaal in de praktijk kunnen testen’, vertelt Gijs. Als onderdeel van het afstudeerproject Innovation Lab kunnen Hanzestudenten uit verschillende disciplines werken aan de eerste versie van Het blad van Groningen. ‘In de lente van volgend jaar staat er een groene pilot op Zernike’, zeggen de jongens vastberaden.
Ze zijn er van overtuigd dat ze hun idee kunnen realiseren. ‘De Vismarkt is onze droom’, zegt Hugo. ‘We wonen zelf aan de Vismarkt, dus het ligt ons na aan het hart.’ Maar ze snappen ook wel dat het een groot project is en dat het niet van de ene op de andere dag kan worden neergezet. Hugo: ‘Toch grappen we tegen elkaar dat we over tien jaar op de Vismarkt onder een oase van natuur ons biertje kunnen drinken.’
Hugo en Gijs zijn op zoek naar enthousiaste studenten die hen willen helpen. Ze missen bijvoorbeeld nog bouwkundige en ecologische kennis voor hun project. Lijkt het je leuk om hier aan mee te doen of heb je feedback, dan kun je contact met ze opnemen via leafofgroningen@gmail.com.