Frisser met een frisje

Groningen promoot zichzelf als stad met de meeste kroegen per vierkante kilometer en studenten worden naar feesten gelokt met de belofte van een gratis fust. Maar tussen alle zuipende studenten zitten ook geheelonthouders.

Floris (23) een geschiedenisstudent die met zijn twee meter boven iedereen uittorent, stopte vier jaar geleden met drinken. Niet dat hij daarvoor een bingedrinker was. De eerste drie maanden van zijn vroege studententijd – toen hij nog hbo deed – proefde hij wel degelijk van het leven als drinkende student. Maar het was niks voor hem. ‘Ik heb het idee dat veel mensen alcohol gebruiken als een manier om te ontsnappen, aan studiestress bijvoorbeeld. Ik wil mezelf die optie om te vluchten niet geven.’

Voor Floris hangt het al dan niet drinken samen met wat je wilt bereiken in het leven. Naast zijn studie is hij voorzitter van TEIMUN (The European International Model United Nations) en doet hij aan fitness, yoga en hardlopen. Alcohol drinken past daar niet bij.

Dat is geen enkel probleem in de sociale kringen waarin hij zich begeeft, tussen de geschiedenisstudenten dus en de leden van TEIMUN. ‘Als ik zeg dat ik geen alcohol drink, zijn mensen vaak geneigd zich te verdedigen. Iemand schepte een keer op dat dat hij pasgeleden nog atje kratje had gedaan. Het kwam ter sprake dat ik niet drink, waarop diegene zei dat hij zelf eigenlijk ook bijna niet drinkt.’

Groepsdruk

Van groepsdruk heeft hij dus niet veel last: hoogstens zeurt iemand eens een keertje door dat Floris een biertje moet drinken. Op het hbo was het wel anders, daar werden er keer op keer grappen over gemaakt. ‘Veel mensen begrepen me wel, maar toch kreeg ik vaak opmerkingen naar mijn hoofd als: “Waarom drink je niet, ben je een mietje of zo?” Of: “Alleen watjes en vrouwen drinken niet, dus welke ben jij?”’

Alleen watjes en vrouwen drinken niet, dus welke ben jij?

Ook Sarah (19) ervaart meer openheid sinds ze aan de RUG internationale betrekkingen studeert. Sarah had nooit de behoefte om te drinken, terwijl het wel de norm was. ‘Op de middelbare school was ik de enige die niet dronk en kreeg ik vaak te horen dat het saai was. Een feestje was pas geslaagd als de ambulance moest komen.’

Niet zo gek. Volgens universitair docent sociologie Jan Dijkstra van de RUG is er een verband tussen risicogedrag, waar het gebruik van verdovende middelen zoals alcohol onder valt, en sociale status. ‘Met name tijdens de vroege adolescentie zie je dat jongeren die voorop lopen met risicogedrag, vaak een hogere status hebben’, zegt Dijkstra.

Zichzelf blijven

Maar Sarah moet daar helemaal niets van hebben. ‘Veel mensen promoten alcohol door te zeggen dat je er zo los van wordt en dat het je tot dingen aanzet die je anders nóóit zou doen. Juist dat trekt me niet.’

Toch moet ze zich nog steeds vaak verantwoorden als ze een drankje weigert. Een veelgehoorde reactie is “Heb je dan een ziekte ofzo?” Of: “Dan gebruik je vast wél xtc”.’

Voor Sarah is de keuze om geen alcohol te drinken onderdeel van de manier waarop ze in het leven staat, zegt ze. Ze vindt het belangrijk om altijd bij zichzelf te blijven. Als ze iets vindt, laat ze zich niet gemakkelijk overhalen om iets anders te doen.

Patricia (26) echter, een Groningse student met een vlotte babbel en een no-nonsensehouding die haar master Finance in juni afrondde, laat liever niet te veel ruimte voor discussie. Als mensen doorvragen, zegt Patricia dat ze met de auto is of medicijnen gebruikt. Ze propageert liever niet haar besluit tot geheelonthouding als iedereen al dronken is. Maar als mensen oprechte interesse tonen, in een andere setting dan tijdens het stappen, vertelt ze openhartig over haar ervaringen.

Mooie show

Voor haar was het in het begin geen principekwestie. Vanaf haar zestiende dronk ze regelmatig tijdens het stappen. Totdat ze medicijnen moest gebruiken, waardoor ze voorzichtiger moest zijn met alcohol. Het beviel haar en toen ze stopte met haar medicijnen, liet ze de alcohol staan. Patricia vindt uitgaan nog net zo leuk. ‘Het is een mooie show om iedereen dronken te zien worden. En ik heb nog nooit gehoord dat ik eens even gezellig moet doen.’

Het is een mooie show om iedereen dronken te zien worden

Rouèl (20) uit Groningen studeert scheikunde, geeft badmintontraining én bijles en werkt in een supermarkt. Daarnaast zit hij in een commissie van zijn studievereniging. De enige drug die hij gebruikt is koffie, ‘want cafeïne is ook een drug’.

Tijdens borrels reageren mensen vaak verbaasd als hij zegt dat hij niet drinkt. Opvallend is dat Rouèl van kennissen van zijn ouders, al reageren die overwegend neutraal, vaker afkeuring krijgt dan van zijn studiegenoten. Als studiegenoten hem vragen of hij iets wil drinken, neemt hij een cola en daarmee is het beklonken. Al drinkt hij daardoor wel erg veel cola.

Alcohol vindt hij niet lekker en hij heeft geen animo om het te leren drinken, want het is volgens hem schadelijker dan de meeste mensen willen horen.

Daar heeft hij nog gelijk in ook. Toxicoloog en hoogleraar Daan Touw van het UMCG kan zich inleven in de keuze om alcohol volledig te mijden. Want, zo zegt Touw, naast direct merkbare effecten van alcohol zoals misselijkheid en de welbekende kater, kan regelmatig gebruik van alcohol leiden tot ontregeling van je bloedsuikergehalte, ondervoeding en op de lange termijn ook tot leveraandoeningen en zelfs tot het korsakovsyndroom, al moet je dan wel een stevig alcoholverleden hebben gehad.

Touw raadt het af om in een keer een enorme hoeveelheid alcohol tot je te nemen, want het vervaagt je grenzen en je bent je minder bewust van andermans grenzen.

Conformeren

Maar voor het gros van de studenten zijn deze twee argumenten – gezondheid en verminderde controle over je gedrag – niet genoeg om te stoppen met drinken. ‘Drank zit verweven in onze cultuur. Dat is één reden waarom het moeilijk is om niet mee te doen’, zegt docent sociologie Dijkstra.

‘Je vergroot de kans om bij een groep te horen door je te conformeren aan het gedrag van die groep. Als je een uitzondering bent, zal het niet per se gemakkelijker worden om erbij te horen. Draai het maar eens om: als niemand drinkt en jij wordt als enige dronken, is dat ook wel een beetje gênant.’

Indirect word je als geheelonthouder buitengesloten

Voor Floris, Rouèl, Sarah en Patricia is het een fluitje van een cent, dat niet drinken. Maar zijn er ook dingen waar ze niet aan mee kunnen doen?

De KEI-week, bijvoorbeeld, daar deden ze geen van allen aan mee. En studentenverenigingen, die zijn ook niet erg toegankelijk voor studenten die niet drinken, vindt Sarah. Ze heeft om die reden nooit serieus overwogen om lid te worden. Anders had ze dat misschien wel gedaan. ‘Indirect word je als geheelonthouder buitengesloten, omdat er zo’n drankcultuur heerst.’

Rouèl en Floris voegen daar nog aan toe dat op feestjes na een uur of twee á drie iedereen vaak zo bezopen is dat niemand nog aanspreekbaar is. ‘Dan hoor je soms vijf keer hetzelfde verhaal waar geen touw aan vast te knopen is.’ Voor hen een reden om naar huis te gaan.

Sarah vindt het niet verkeerd om bij jezelf na te gaan met wat voor reden je drinkt. Drinken om bij een groep te horen is niet nodig. Want al krijg je soms rare reacties, je wordt ook gerespecteerd als je je aan je principes houdt.

Engels