‘Als je zo oud bent als mijn vrouw en ik, is een goede gezondheid geen vanzelfsprekende zaak’, zegt Schoot Uiterkamp. ‘Wij kunnen ieder moment van de dag omvallen.’ En dat is geen geintje, legt hij uit: ‘Toen ik 62 was, heb ik tien dagen op de IC gelegen, waarna er een pacemaker werd geplaatst. Mijn hart deed het namelijk nog maar voor de helft.’ 

Soms dringt het daarom ineens aan hem op: ik zit hier vanwege de inspanningen die de wetenschap voor mij gepleegd heeft. ‘Dat is ook één van de redenen dat ik mijn kennis nog steeds aan de volgende generatie over wil dragen.’

Gastvrijheid

Voor zijn werk, waaronder gastcolleges, het beoordelen van presentaties door promovendi en voorzitterschap van de SAS, krijgt Schoot Uiterkamp geen vergoeding. Hij wil niemand voor de voeten lopen die er geld mee kan verdienen. De emeritus professor heeft dan ook een ‘gastvrijheidsovereenkomst’ bij de RUG. Zijn pensioen is zijn inkomen.

Als ik in het openbaar mijn broek had uitgedaan, had ik niet meer opzien kunnen baren

Ook moet Schoot Uiterkamp er wel de tijd voor hebben. Want echt rustig heeft hij het niet. Voor corona tenminste. Toen zat hij nog altijd drie tot vier dagen in de week in ‘zijn kamertje’ op de universiteit. 

Maar ook nu blijft hij bij. ‘En bij de colleges die ik geef is het buitengewoon belangrijk om de vakliteratuur bij te houden. Ik zat vannacht om twaalf uur nog in Science te lezen.’ Maar de beste manier om erbij te blijven, is door colleges te geven, meent hij. ‘Dat geeft mij een kick.’

Yale

Zo lang doorwerken is in Nederland geen standaardbeleid, maar in de Verenigde Staten ligt dat heel anders, merkte Schoot Uiterkamp op. ‘In de jaren zeventig was ik postdoc aan de Yale universiteit. Op een bijeenkomst vroeg ik: hoe zit het met retirement hier? Nou, als ik in het openbaar mijn broek had uitgedaan, had ik niet meer opzien kunnen baren. Pensioen is daar een absoluut taboe. Het wordt gezien als leeftijdsdiscriminatie.’

In 2024 word ik tachtig, als ik dan nog kan doen wat ik nu doe, vraag ik opnieuw of ik door mag

En dus zag hij in de gangen van Amerikaanse universiteiten meer oudere wetenschappers dan in Nederland. ‘Daarvan zijn sommigen nog buitengewoon alert en actief, maar er zijn er ook bij die uitgeblust zijn en de plaats van een ander innemen. Je kunt namelijk net zo lang doorgaan als je zelf wilt, en dat heeft dus ook zijn nadelen.’

Flexplek

Schoot Uiterkamp denkt zelf dat het goed is om iemand door te laten gaan met wat hij goed kan. Maar wel alleen als de afdeling waar hij of zij werkt dat ook wil. ‘Zelf heb ik officieel toestemming van de decaan om te blijven werken, en dat loopt nog tot januari 2024. Dan word ik tachtig. Als ik nog kan doen wat ik nu doe, vraag ik opnieuw of ik door mag.’

De plaats van een ander zal Schoot Uiterkamp niet snel innemen. ‘Op mijn werkkamer zitten nu  promovendi die daar veel meer recht op hebben dan ik, en dus ben ik aangewezen op een flexplek. Zo gaat dat nu eenmaal. Maar als ik nog ergens aan kan bijdragen, dan ga ik door.’

En dat betekent ook onderwijs geven op uiteenlopende plekken. Zo gaf Schoot Uiterkamp een les over zonne-energie aan basisschoolkinderen in Emmen, gehuld in een toga. Een brede lach verschijnt: ‘Ik was daarna gesloopt, maar het was ontzettend leuk om te doen.’