Ze heeft talloze voorzichtige lachjes gekregen en talloze winkel- en cafémedewerkers hebben verontschuldigend hun hoofd geschud of hun schouders opgehaald.

Het gebeurt iedere keer als Vicki (21) ergens binnenloopt om haar cv achter te laten. Hoewel de student global responsibility and leadership een beetje Nederlands spreekt, haken werkgevers onmiddellijk af als ze zegt dat ze uit Spanje komt. Haar cv gaat de prullenbak in.

Ierse biologiestudent Beibhinne heeft dezelfde ervaring. Ze reageert nog steeds op vacatures online, maar weet allang dat ze geen antwoord hoeft te verwachten. En als ze antwoord krijgt, is het altijd een afwijzing. ‘Ik heb inmiddels op wel 130 vacatures gereageerd. Ik ben zo gedemotiveerd dat ik op het punt sta het helemaal op te geven.’

Hoewel er overal vacatures uitstaan en Groningen een internationale stad is, is het toch moeilijk voor internationals om een baan te vinden, zowel fulltime als parttime.

Te ingewikkeld

Een van de meest voor de hand liggende redenen is dat de meeste internationals geen Nederlands spreken. ‘We zijn bang dat het dan te ingewikkeld wordt voor onze klanten’, zegt Jinko Wijbenga, eigenaar van Bistro Bommen Berend aan het Kwinkenplein. ‘Veel van onze klanten zijn al wat ouder en die spreken geen goed Engels.’

We willen het onze gasten niet aandoen dat ze Engels moeten spreken

‘We willen het onze gasten niet aandoen dat ze Engels moeten spreken’, zegt een medewerker van café Time Out in de Poelestraat, die niet bij naam genoemd wil worden. ‘Vooral omdat we ook veel oudere klanten hebben.’

Rody Krebs, manager van de Leviwinkel in de Herestraat, heeft het beleid dat iedereen in het team simpel Nederlands moet kunnen verstaan. ‘Er zijn niet zo veel klanten die het fijn vinden om Engels te spreken. Ze komen ook vaak van het platteland en weten niets meer van het Engels dat ze op school geleerd hebben.’

Hetzelfde geldt voor Holland & Barrett, waar ze ook alleen Nederlandssprekende mensen aannemen. ‘Onze klanten spreken vaak geen Engels. We zijn bang dat ze geïrriteerd raken omdat ze geen goed advies kunnen krijgen, omdat ze het niet kunnen verstaan’, zegt assistentmanager Stefanie.

Zelfs de manager bij Doppio in de Brugstraat is het daar mee eens, ook al zijn hun gasten vaak jonger en spreken de meesten wel Engels. ‘We hebben heel veel verschillende soorten klanten, zowel internationals als oudere mensen. Maar we willen Nederlandse mensen in hun eigen taal kunnen bedienen’, zegt manager Oscar Kamstra.

Praatje

‘Onze oudere gasten komen hier voor een praatje’, zegt Joris Meyer, die Café de Sigaar aan de Hoge der A bestiert. ‘Ze vinden het fijn om met de medewerkers te kletsen, daarom komen ze speciaal naar ons toe.’

Hij heeft op zich geen bezwaar tegen het aannemen van internationals, ‘maar uiteindelijk staan de gasten voorop’.

Als je naar een ander land gaat, moet je de taal begrijpen

Krebs is het met hem eens. Hij heeft wel een aantal internationale werknemers. ‘Onderling spreken we wat we zelf fijn vinden, waaronder veel Engels’, zegt hij. ‘Ik heb wel medelijden met studenten die geen baan kunnen vinden, maar als je naar een ander land gaat zou je op zijn minst de taal moeten kunnen begrijpen.’

Het is niet alleen de angst om klanten weg te jagen die ervoor zorgt dat internationale studenten geen werk kunnen vinden. Communicatie met andere werknemers speelt ook mee, zegt Martien Volkers van het Concerthuis aan de Poelestraat.

Stefanie vindt het zelfs essentieel. ‘Onze training is in het Nederlands. En omdat we gezondheidsproducten verkopen en daar advies over geven moeten onze klanten en onze medewerkers elkaar perfect kunnen begrijpen. Anders ontstaan er onnodige risico’s.’

Zij neemt wel internationals aan. ‘Maar als er daarvoor alleen maar Nederlandstaligen in het team zaten, vinden ze het soms wel moeilijk om zich aan te passen aan iemand die Engels spreekt.’

Verstoort

Wijbenga van Bommen Berend denkt dat iemand die geen Nederlands spreekt het team verstoort. ‘We spreken hier allemaal Nederlands en in de keuken spreken ze eigenlijk helemaal geen Engels’, zegt hij. ‘Een international erbij zou de communicatie heel moeilijk maken en maakt alles lastiger.’

Kamstra (Doppio) is eerder bang dat een internationale werknemer belangrijke instructies en gesprekken niet begrijpt. ‘Dat ze niet goed meekrijgen wat we tegen elkaar zeggen, bijvoorbeeld in de groepsapp op WhatsApp.’

Vicki is gefrustreerd, voornamelijk omdat ze best een beetje Nederlands spreekt. Dit heeft ze geleerd toen ze bij de universiteit werkte als online marketingassistent. Ze kan iemand in het Nederlands prima vragen wat die wil drinken, of ze ‘smakelijk eten’ wensen. En toch wordt ze iedere keer weer afgewezen. ‘Zelfs als ik de taal wel goed genoeg spreek, zou ik niet aangenomen worden.’

Daar heeft ze waarschijnlijk een punt, zegt Volkers, want sommige werkgevers maken zich ook druk over eventuele culturele verschillen. Als je internationals aanneemt, krijg je mensen die mogelijk anders denken over verantwoordelijkheid, tijdsmanagement en arbeidsethos.

‘Ze zijn bang dat dit de boel kan verstoren, vooral als die opvattingen botsen met het Nederlandse gevoel voor efficiëntie en productiviteit. En sommigen zijn gewoon een beetje bang voor het onbekende’, zegt ze.

Zwart-wit

‘Eigenaren willen dingen nou eenmaal doen zoals ze dat altijd al deden’, zegt TK Le, eigenaar van Konbu in de Oosterstraat. ‘Ze gaan ervan uit dat Nederlanders weten hoe het allemaal werkt en dat niemand anders dat snapt. Het is een hele zwart-witte manier van kijken. Niemand wil de moeite nemen om internationals te leren hoe dingen werken.’

Het inhuren en trainen van internationals is tijdverspilling

Wijbenga geeft toe dat hij dat ook vindt. ‘Het is makkelijker om een Nederlander aan te nemen dan een international die Nederlands spreekt. Met internationals moet je er meer tijd en energie insteken om ze alles te leren.’

‘Wij nemen liever mensen aan die hier ook echt een tijd willen blijven en zich aan willen passen aan de cultuur, in plaats van iemand die een bijbaantje zoekt voor een jaar’, zegt Kamstra. ‘Het inhuren en trainen van internationals is eigenlijk tijdverspilling.’

Volkers van het Concerthuis vindt dat deze werkgevers hiermee kansen mislopen en blijven hangen in generalisaties. Internationals kunnen juist je bedrijf verrijken, zegt ze; ze zijn geen belemmering.

Stefanie leeft mee met de internationals, ook al kan ze er niet veel aan doen. ‘Gewone bedrijven kunnen best internationals aannemen. Zoals in kledingwinkels, bijvoorbeeld; daar krijgen klanten heel basaal advies, dus dan kan je best internationals inhuren.’

Overspoeld

Maar aangezien bedrijven overspoeld worden met sollicitaties van zowel Nederlandse als internationale studenten, kunnen ze het zich veroorloven alleen Nederlanders aan te nemen.

Meyer en Kamstra adverteren hun vacatures al helemaal niet meer, aangezien dat niet nodig is. ‘Ik heb geen bezwaar tegen internationals aannemen als ze genoeg energie en betrokkenheid laten zien’, zegt Kamstra. ‘Maar er zijn genoeg energieke Nederlanders die solliciteren, en daar gaat toch altijd onze voorkeur naar uit.’

Vicki snapt dat wel. ‘Ik weet dat in een stad als Groningen, met zo veel studenten, het moeilijk is om een baan te vinden’, zegt ze. ‘Maar daar wordt het niet minder frustrerend van.’

Vicki en Beibhinne hebben vaardigheden die ze opgedaan hebben tijdens eerder werk. Vicki was serveerster en Beibhinnne begon op haar vijftiende met haar eerste bijbaantje. Ze vindt dat dit haar zoektocht makkelijker zou moeten maken. ‘Ik heb zo ongeveer alles gedaan, van achter de bar staan tot tuinieren. Dat zou toch iets moeten betekenen?’

Ze heeft al zo veel verschillende strategieën geprobeerd, zegt Breibhinne. ‘En dan heb ik ook nog eens werkervaring. Wat willen ze nog meer?’

Vicki is er inmiddels helemaal klaar mee. Ze is te moe om nog energie te steken in iets dat niets oplevert. ‘Ik kan niet eindeloos sollicitatiebrieven schrijven. Dus ik houd er voorlopig mee op.’

Beibhinne kan zich dat niet veroorloven. Ze heeft werk nodig om te leven en als ze werkloos blijft moet ze haar spaargeld aanspreken. Maar dat is niet oneindig. ‘Als het op is, moet ik naar huis. Ik heb geen andere keuze.’

Engels