Fijn dat dat invalidentoilet in de Bernoulliborg er is, natuurlijk. Een ruimte waar je als student die afhankelijk is van een rolstoel of rollator gewoon naar binnen kunt rijden en ruimte hebt om te manoeuvreren.

Jammer alleen dat de deur zo zwaar is dat hij meteen weer dichtklapt als je hem hebt opengeduwd. Tegen je rollator aan.

‘In andere gebouwen blijft de deur soms wel openstaan, maar hier heeft blijkbaar niemand daar aan gedacht’, zegt eerstejaars student wiskunde Jard Nijholt. Ze wankelt als ze met een hand de deur open probeert te houden en met de andere haar rollator voortduwt.

Hindernissen

Het toilet is niet het enige pijnpunt in de Bernoulliborg. Als Jard vervolgens de collegezaal binnen wil, stuit ze op een volgende hindernis. De eerste, ook al zo zware, deur krijgt ze nog wel open. Maar daarachter blijkt er nog eentje te zitten. En daar komt ze met geen mogelijkheid doorheen. 

Je wordt gewoon heel goed in oplossingen bedenken

Een omstander ziet dat ze het lastig heeft en duwt de deur behulpzaam open. Prima natuurlijk, maar ze had het liever zelf gekund. ‘Betere toegankelijkheid zou mijn leven een stuk makkelijker maken.’ 

Eenmaal in de zaal wacht haar een laatste hindernis voor ze aan haar college kan beginnen. De eerste rij stoelen staat op een verhoging. Met moeite klimt ze nog net op de hoek, maar makkelijk is het niet. ‘De hele maatschappij is zo ingericht, dus je wordt gewoon heel goed in oplossingen bedenken’, zegt ze.

Eisen

Elke dag opnieuw merkt Jard dat de universiteit niet half zo toegankelijk is als ze eigenlijk zou moeten zijn. Al vijf jaar geleden moesten overheidsgebouwen toegankelijk zijn voor functiebeperkte mensen. In 2018 kwam de RUG met een beleidsplan om de situatie te verbeteren. 

Daarin werd vastgesteld dat er een projectgroep en een centraal meldpunt moesten komen. Daarnaast zou de universiteit overleggen met de gemeente om ook de monumentale panden te mogen verbouwen. De projectgroep werd opgericht, maar het meldpunt ontbreekt nog steeds.

Vorig jaar nog maakte die projectgroep Implementatieplan Functiebeperkte Studenten een plan van aanpak en diende een set eisen in bij het college van bestuur. ‘Een wettelijk kader is er wel, maar dat gaat soms niet ver genoeg’, vertelt voorzitter Aletta Westra. ‘We merken nog steeds dat er dingen zijn die niet goed werken.’

Stressvol

Daar weet Jard alles van. Al op haar allereerste dag op de Zernikecampus was het raak. Ze had college in de Linnaeusborg, een relatief modern gebouw. Ze moest in de kelder zijn, maar het was praktisch onmogelijk de lift te vinden. Toen ze die eindelijk gelokaliseerd had, bleek ze nog altijd twee trappen op te moeten. 

De liftsleutel bemachtigen van de receptionist kostte een kwartier. En toen ze terug was bij de trapliften, bleken die niet eens te werken. ‘Toen heeft mijn TA nog snel voor ons allemaal een andere ruimte kunnen vinden’, vertelt ze. ‘Maar het was heel stressvol, ik kende nog helemaal niemand en dat je er niks aan kan doen maakt het nog veel erger.’

Ook Karien van Wieren – afhankelijk van een rolstoel – merkt dat de universiteit nog lang niet zo toegankelijk is als zou moeten. Bij een recent bezoek aan het UMCG werd de student klinische psychologie geconfronteerd met een rolstoelhelling die zo steil was dat ze hem onmogelijk kon nemen. ‘Daar kwam ik echt niet op, dat soort dingen moet echt allemaal nog stukken beter kunnen.’

Zoeken

En dan vormen zware deuren, kapotte liften en hellingen niet eens het grootste probleem, vertelt Karien, die ook projectondersteuner is bij Wiel&Deal, een organisatie die zich inzet voor studenten met een functiebeperking. ‘Je moet vaak enorm zoeken naar de voorzieningen die er wél zijn.’ 

Mensen gebruiken de invalidentoiletten als opslagplaats

Bij Wiel&Deal stromen de klachten binnen van functiebeperkte studenten die de rolstoelingangen, aangepaste toiletten of trapliften niet kunnen vinden. ‘Bij een nieuw gebouw moet je eerst op zoek naar waar je naar binnen kan’, zegt Karien. 

De invalideningangen zitten vaak aan de achterkant en moeten van binnen worden opengedaan door een portier. ‘En die zijn er vaak niet.’

Afgezonderd

Ook de toiletten en liften worden slecht of helemaal niet aangegeven. ‘Je krijgt er handigheid in’, vertelt Jard. ‘Alleen zijn nieuwe situaties heel stressvol, omdat je niet weet of je ergens kan komen.’ 

Een paar dagen geleden had ze haar eerste college in de Energy Academy, het nieuwste gebouw van de universiteit. Opnieuw kwam het probleem naar boven. ‘Als er al een invalideningang is, heb ik hem niet kunnen vinden.’

Die kleine dingen maken dat de studenten zich nog meer afgezonderd voelen van de maatschappij, terwijl ze daar door hun functiebeperking toch al zo vaak mee te maken hebben. ‘Je moet altijd via een andere ingang naar binnen, daardoor voelt het toch alsof je echt anders bent’, zegt Karien.

Inlevingsvermogen

Daarnaast lijken de ‘gewone’ mensen niet te begrijpen waar zij en haar lotgenoten mee te maken hebben. Regelmatig ontdekt ze een invalidentoilet dat vol staat met schoonmaakspullen. ‘Omdat ze niet veel worden gebruikt, denken mensen dat ze de invalidentoiletten wel even als opslagplaats kunnen gebruiken.’ 

Verder hoorden mensen met een beperking jarenlang dat online onderwijs logistiek onmogelijk was. Tot corona opdook. ‘Het is schrijnend dat het toen ineens allemaal wel kon.’

Schrijnend dat online onderwijs door corona opeens wel kon

Inlevingsvermogen ontbreekt ook bij de architecten en bouwkundigen. Toegankelijkheid heeft al in het ontwerpproces onvoldoende prioriteit. ‘Een architect denkt dan dat iets toegankelijk is, maar dat valt in het echt vies tegen.’ 

Zelfs als iets goed is ontworpen voor mensen in een rolstoel, zien ze andere dingen over het hoofd. ‘Er zijn ook mensen die bijvoorbeeld doof, blind of autistisch zijn. Die hebben net zo goed aanpassingen nodig.’ 

Haar advies is dan ook om meer ervaringsdeskundigen bij het proces te betrekken. ‘Als je zelf geen beperking hebt, kun je je moeilijker voorstellen wat iemand nodig heeft.’

Pijnpunten

Westra roept studenten op melding te maken van problemen die ze tegenkomen. ‘Zonder hen kunnen we het echt niet. Zij weten waar de pijnpunten liggen. Als je er niet tegenaan loopt, weet je het ook niet.’ 

Maar omdat een centraal meldpunt dus nog steeds ontbreekt, moeten de studenten zich  voorlopig nog wenden tot hun studieadviseurs. Ook het plan van aanpak van de projectgroep is door corona nog niet van de grond gekomen. De universiteit zoekt nog twee projectmanagers om kleinere expertgroepen aan te sturen en pas dan komen er – hopelijk – eindelijk aanpassingen. 

Jard, Karien en de vele andere studenten en medewerkers met een functiebeperking moeten dus nog langer wachten. Jard heeft zich er maar bij neergelegd: ‘Als ik blijf balen dan kom ik ook nergens. Het is niet verrassend, maar ik blijf zelf wel naar oplossingen zoeken.’

Engels