RUG-studenten Kim (24), Jildou (20), Tom (23) en Levi (26) werken alle vier in de horeca in Groningen. En in die horeca gaat een hoop mis, hebben ze gemerkt. Want waar heb je nou recht op? En wat kun je doen als je kroegbaas zich niets aantrekt van de regels? Vijf veel voorkomende manieren waarop je baas je belazert.
1. Onbetaald aanwezig zijn
In veel kroegen en restaurants in Groningen is het de normaalste zaak van de wereld. Wel aanwezig moeten zijn, maar pas uitbetaald krijgen als het druk is. Dat betekent dat je uren alleen maar zit te wachten.
Jildou heeft daar veel ervaring mee, in het restaurant waar ze werkt. ‘Vooral in de zomer is het erg. Ze weten nooit hoeveel mensen er komen op een avond. Voor de zekerheid zetten ze dan genoeg mensen in. Als het druk is, is er dan genoeg personeel. En als er maar een paar gasten komen, kan een deel weer naar huis. Voor de tijd dat je er zit, maximaal anderhalf uur, krijg je niet betaald. Je zit er dus dubbel voor niks. Heel irritant.’
Kim herkent het bij haar werkgever. ‘Gelukkig werk ik om de hoek. Als ik met mijn shirt aan thuis ga zitten, kan ik nog wat nuttigs doen én ben ik sneller aan het werk dan wanneer ik daar zit te wachten tot ik me om mag gaan kleden. Frustrerend en nutteloos.’
Ze probeerde het samen met haar collega’s aan te kaarten, maar haar baas zegt dat dit heel normaal is in de horeca. ‘Ik begrijp het ergens wel hoor. Ze kunnen geen vijftien man betalen als er maar drie nodig zijn. Maar zonde van mijn tijd is het wel.’
Enne… mag dat?
Nee! Zegt Evy Heldens van de FNV Horecabond. Je moet altijd betaald worden als je verplicht aanwezig bent. ‘Dit kan wel minder zijn dan je cao-loon, maar minder dan het wettelijk minimumloon (WML) mag niet. Zodra je verplicht bent aanwezig te zijn, heb je recht op het WML.’
2. Pauzes
Uren lopen rennen om je klanten te bedienen? Dan wil je wel even uithijgen. Maar anders dan in bijvoorbeeld een callcenter of in de supermarkt, is het nemen van pauze in de horeca niet vanzelfsprekend. In principe héb je geen pauze, vertellen de studenten.
‘Dat zou nooit geaccepteerd worden’, zegt Tom, die in een restaurant werkt. ‘Als je de verantwoordelijkheid hebt voor een aantal tafels, kun je niet zeggen ‘jongens ik ben even weg hoor’. Dat doe je gewoon niet. Je kunt het niet maken tegenover je collega’s, dat is het vooral.’
Enne… mag dat?
Nee! Zegt Evy Heldens. ‘Na 4,5 uur werken heeft een werknemer recht op een half uur onbetaald pauze. Deze tijd is belangrijk om het werk goed uit te kunnen voeren.’ Als de werkgever dit niet naleeft, is het een overtreding van de Arbeidstijdenwet.
3. De verdeling van fooi
Levi werkt in een Chinees restaurant. Van de fooien die hij op een avond krijgt, ziet hij niks terug. ‘De fooi wordt ingehouden door mijn baas en gaat het bedrijf weer in. Best zuur als je na een avond bikkelen een extraatje krijgt van de gasten, maar daar zelf niets van terugziet.’ Collega’s hebben wel eens geprobeerd de zaak aan te kaarten, maar mijn baas geeft aan zonder fooi niet rond te kunnen komen.’
Levi’s werkgever heeft nog meer zaken in Groningen. Hij weet dat het daar hetzelfde gaat. ‘Het werkt niet bepaald motiverend. Hoewel het natuurlijk niet zo is, ga je toch harder werken als je de fooi zelf krijgt.’
Enne… mag dat?
Nee. Ook deze gang van zaken deugt niet volgens de FNV Horecabond. Het verdelen van de fooi moet door het personeel onderling geregeld worden. De werkgever deelt in principe niet mee. Heldens: ‘In de cao horeca is over het onderwerp fooien niets opgenomen. Er bestaan ook geen wettelijke bepalingen. Wel zijn er uitspraken van de Hoge Raad dat fooien die werknemers krijgen, ook aan hen toebehoren. De werkgever mag dus nooit fooi inhouden.’
4. Te late uitbetaling
Alle geïnterviewde studenten kennen dit probleem: ze worden standaard te laat betaald. ‘De uitbetaling is nooit op tijd, meestal 2 of 3 weken te laat, zegt Tom. ‘Mensen in vaste dienst krijgen wel uitbetaald onder het mom van “zij hebben hun vaste lasten”. Maar die hebben wij net zo goed. Ik kan mijn huur ook niet betalen als ik niet op tijd uitbetaald krijg.’
Jildou herkent het verhaal. ‘Zo irritant! Mijn baas heeft zelfs nieuwe contracten gemaakt waarin is opgenomen dat er tot tien dagen na de vermelde datum betaald mag worden. Ik heb het contract een paar maanden geleden gekregen, maar nog niet getekend. Ik ga ze niet wettelijk toestemming geven om me te laat uit te betalen. De eerste van de maand is voor mij gewoon de eerste van de maand.’
Enne… mag dat?
Nee! Als je loon niet maximaal drie werkdagen na de afgesproken dag betaald wordt, heb je als werknemer recht op verhoging wegens vertraging. ‘De verhoging bedraagt voor de vierde tot en met de achtste dag vijf procent per dag en voor elke volgende werkdag een procent’, zegt het Burgerlijk Wetboek. Dit kan oplopen tot maximaal de helft van je loon.
5. Vakantiegeld
Ook over vakantiegeld is veel onduidelijkheid. ‘Ze verzwijgen de mogelijkheid van vakantiegeld altijd een beetje’, zegt Kim. ‘Ik wíst in die 3,5 jaar dat ik werk niet eens dat ik daar recht op had. Dat is misschien mijn eigen gebrek hoor, maar eigenlijk geldt dat voor al mijn collega’s. Als je niet weet hoe het zit en er dus niet achteraan gaat, krijg je het niet.’
Bij Levi is het precies hetzelfde. ‘Als jij het vraagt, dan ben je ook de enige die het krijgt. Als ik het dan niet vraag, krijg jij het wel en ik niet. Eigenlijk wordt er misbruik gemaakt van onze onwetendheid, maar ik denk dat dat typisch horeca is.’
Enne… mag dat?
Horeca of niet, de regels zijn simpel: iedereen heeft recht op vakantiegeld. ‘Vakantiegeld is tenminste acht procent van je loon’, weet de FNV Horecabond. Evy Heldens: ‘Soms wordt met een werknemer afgesproken dat zijn bruto uurloon inclusief vakantiegeld is. Dit moet dan in de arbeidsovereenkomst staan.’
Ook als student kan het verstandig zijn om lid te zijn van een vakbond. De vakbond kan helpen bij problemen tussen werkgever en werknemer. In Groningen kun je daarnaast terecht bij bijvoorbeeld het rechtsbureau van de SOG of het juridisch steunpunt van de Groninger Studentenbond (GSb)
De namen van de studenten in dit artikel zijn gefingeerd. Hun echte namen zijn bij de redactie bekend.