Werken met asielzoekers
‘Dit geeft mij energie, je doet iets’
Door Lotte Kruijer
By Lotte Kruijer
Lotte Kruijer
De 22-jarige rechtenstudent Madelief Landwier zat te ploeteren achter dikke wetboeken en de wereld stond in brand. Oorlog, armoede, honger, het hield niet op. ‘Het begon aan mij te knagen en ik vroeg me af: wat draag ik nu eigenlijk bij? Ik had het idee dat ik hopeloos langs de lijn te stond.’
En toen besloot ze het over een andere boeg te gooien. ‘Ik dacht: ik kan niet alles oplossen, maar ik kan wel één ding kiezen.’
Nu werkt ze een dag per week als vrijwilliger – als juridisch begeleider – in het azc in Assen. Het doet haar goed om mensen te helpen, in plaats van te piekeren over hoe de wereld eraan toe is.
Juridisch medewerker klinkt behoorlijk zakelijk, maar ze houdt zich voornamelijk bezig met het horen van de persoonlijke verhalen van de vluchtelingen. Madelief geeft voorlichting over wat hen te wachten staat (spoiler: veel wachten), beantwoordt vragen en stelt een vluchtverhaalanalyse op; de reden waarom ze zijn gevlucht.
Het is een fijn onderdeel van haar werk, zegt ze. Vluchtelingen zitten in een heel moeilijke situatie en hebben vaak dingen nodig die wij niet kunnen bieden, weet ze. Wat de vrijwilligers wel kunnen doen, is luisteren.
Verschil maken
‘Het is fijn dat je toch iets voor iemand kunt betekenen.’ Madelief is bovendien vaak de eerste persoon die de tijd voor ze neemt. ‘En zoiets kan echt verschil maken. Dat geeft mij echt een goed gevoel.’
Ik kan het verschil maken, dat geeft mij een goed gevoel
Toch gaat Madelief niet altijd met een fijn gevoel naar huis: na slechtnieuwsgesprekken bijvoorbeeld, als ze mensen moet vertellen dat ze niets kan doen, dat de familie niet mag overkomen, dat ze waarschijnlijk weer terug moeten. Dat is best zwaar. Ze is een vrijwilliger, geen professional.
‘Soms blijven verhalen ook wel even in mijn hoofd hangen’, zegt ze. ‘Het voeren van dat soort gesprekken kan best pittig zijn, het is moeilijk om zulke dingen te moeten horen. Toch blijft dit werk mij energie geven. Je doet iets.’
Madelief ziet hoe mensen met veel hoop naar Europa komen. ‘Wij laten ze jaren in onzekerheid. Daarnaast hebben mensen ontzettend veel meegemaakt en ze zijn getraumatiseerd. Bijvoorbeeld door martelingen tijdens de reis of geweld in het land waaruit ze gevlucht zijn. Heel heftig, je kunt het je nauwelijks voorstellen.’
Intussen heeft ze een manier gevonden om ermee te dealen. De vluchtelingen moeten vaak verhuizen van locatie naar locatie en de procedures duren erg lang, waardoor ze vaak de uitkomst niet weet. Dat maakt het gemakkelijker om afstand te houden.
Wachtlijsten
Ze heeft door het werk bij het azc een andere blik op de vluchtelingenproblematiek gekregen. Ze beschouwde zichzelf als politiek betrokken en vrij goed op de hoogte. ‘Maar het gaat toch echt anders dan ik had gedacht.’
Als ze het voor het zeggen had, zou ze investeren in het wegwerken van de wachtlijsten. ‘Met de beoordelingsmethode is best wat mis, maar met name dat lange wachten maakt het tot een chaos.’ Het huidige beleid is te veel gericht op het vertragen van het proces, om te voorkomen dat mensen naar Nederland komen. Maar dat werkt niet, constateert ze.
Je hebt het lot van die mensen als het ware in handen
Mensen krijgen vaak pas na anderhalf jaar te horen of ze mogen blijven. En als dat zo is, moeten ze vaak in het azc wachten op een woning. Verder mochten ze zonder verblijfsvergunning niet werken, geen Nederlandse les volgen, niets. ‘Ze zitten alleen maar op een kamer te wachten. Als al die mensen, die zoveel hebben meegemaakt, verder niets te doen hebben, dan ontstaan er juist problemen.’
Sinds kort is er wel een mogelijkheid om zonder verblijfsvergunning werk te doen. Dan kunnen ze wat geld verdienen en meedoen, aldus Madelief. Maar de lange wachtrijen zijn daarmee niet opgelost en de frustratie blijft, stelt ze ook.
Zeikerds en zuurpruimen
Vaak leest ze over de problemen die vluchtelingen veroorzaken. ‘Maar dan zit ik in mijn hoofd met de Syrische oma die niet kan lezen en schrijven. Dit zijn mensen die wij overal tegenkomen. Er zitten heel lieve, dankbare mensen tussen. En ja, sommigen zijn echt zeikerds en zuurpruimen. Maar die heb je overal.’
Ze heeft geen moment spijt gehad van de keuze die ze heeft gemaakt. Madelief overwoog zelfs om zich te specialiseren in vreemdelingenrecht. Maar daar is ze wel van teruggekomen.
‘Op het azc werken wij veel samen met advocaten. De verantwoordelijkheid die zij dragen, dat zie ik mezelf gewoon niet doen’, vertelt ze. ‘Je hebt het lot van die mensen als het ware in handen. Je hoeft maar iets te missen en ze worden teruggestuurd of hun familie mag niet overkomen. Dat vind ik echt een te zware last op mijn schouders.’
Maar dat ze iets maatschappelijks wil blijven doen, dat weet ze zeker. En ze kan het iedereen aanraden. ‘Het maakt niet uit wat je doet, het is gewoon heel fijn om bezig te zijn met iets anders dan jezelf. Het hoeft niet veel te zijn of veel tijd te kosten. Zoek iets wat bij je past.’