De hoge drempel van de psycholoog
Ga nou maar gewoon
Iedereen heeft het zwaar, je moet je gewoon niet zo aanstellen. Die gedachte ging maandenlang door me heen. Het was geen makkelijk jaar: in de zomer ging mijn relatie plotseling uit, ik werd hele dagen verteerd door liefdesverdriet en de steeds terugkerende coronamaatregelen verergerden mijn sombere gevoelens alleen maar. Ik voelde me eenzaam, gestrest en onbegrepen en foeterde tegen mijn huisgenoten.
Maar ik wilde mijn omgeving niet belasten door hulp te vragen voor mijn problemen. Ik sloot me liever af van de buitenwereld. Er zou toch vanzelf wel een einde aan het gepieker komen?
Na maanden begon het me langzaam te dagen dat afwachten niet de oplossing was en dat ik misschien beter wél extra hulp kon vragen. Maar het idee een psycholoog te bezoeken vond ik niks voor mij. Ook al drukten meerdere vrienden me op het hart om dat wel te doen: probeer het nou gewoon, het helpt echt. Koppig als ik was, bleef ik het uitstellen. Het voelde als een nederlaag.
Niet aanstellen
Herkenbaar, vindt Maranke van den Boogaard, 25 jaar en student American Studies. In 2018 ging ze voor het eerst naar de psycholoog, maar het had lang geduurd voordat het zover was. Ze durfde haar problemen niet bij vrienden en familie aan te kaarten en schoof ze aan de kant. ‘Ik vond ook dat ik me niet aan moest stellen. Ik heb het altijd lastig gevonden om over emoties te praten, ik dacht: privéproblemen zijn voor mijzelf.’
Ik dacht: privéproblemen zijn voor mijzelf
Uiteindelijk moest ze wel in actie komen, omdat het gewoon echt niet goed meer met haar ging. Met name haar ouders waren daar heel bepalend in. ‘Ze zeiden: “Meid, ga naar de huisarts en praat er even over, er is niks mis mee om naar de psycholoog te gaan.” Haar vader had dat vroeger zelf ook gedaan. Toen ze eenmaal ging, bleek het haar ‘superveel’ te helpen, zegt ze.
Veerle van der Put (22) hikte er ook lang tegenaan. Ze doet een bestuursjaar bij E Pluribus Unum, de studievereniging van American Studies, en merkte dat ze dingen niet meer voor elkaar kon krijgen. Haar terughoudendheid had te maken met een eerdere ervaring bij de psycholoog toen ze vijftien was.
Niet dat die negatief was, maar ze dacht: ik ben al een keer geweest, waarom zou het opnieuw nodig zijn? ‘Je bent een ander mens, maar het voelt alsof je weer teruggaat naar een plek waar je uit wist te komen en waar je niet per se weer graag naartoe wil’, legt Veerle uit.
‘Door corona had ik bovendien het gevoel: iedereen heeft ergens last van, we zitten allemaal in een shitsituatie. Waarom heb ik dan wél het privilege om naar een psycholoog te gaan en anderen niet?’ Met veel moeite zette ze zich over die gedachten heen, maar dat duurde wel een paar maanden.
Zelf oplossen
Volgens Floor Duursma-Wolters, psycholoog bij Psychologenpraktijk Stad Groningen, is het helemaal niet gek dat studenten een drempel te ervaren. Juist bij studenten heerst de norm dat je het zelf wel moet kunnen, zegt ze: zij denken vaak goed over dingen na en zijn gewend obstakels zelf op te lossen. ‘Vaak red je het wel alleen, dus denk je bij psychische klachten: ach, het trekt wel weg. Studenten verwachten onterecht van zichzelf dat ze dit ook wel even tackelen.’
Bij verdriet mankeer je niet iets, dan heb je steun nodig
Psycholoog Jan Philip Wieringa van Praktijk Hoek Melkweg in de stad denkt nog een andere oorzaak te weten: psychische zorgverlening is in de medische hoek terecht gekomen, alsof er iets mis met je is en je moeten worden genezen. Terwijl psychologen ook verdiepende luistervaardigheden hebben, benadrukt hij, om dingen een plek te helpen geven. ‘Bij verdriet mankeer je niet iets, dan heb je steun nodig.’ Op die manier bekeken ‘zou het ook niet zo’n stigma meer zijn’.
Psychische nood onder studenten is bepaald niet zeldzaam. Veel studenten krijgen tijdens hun studie te maken met stressklachten of voelen zich angstig, eenzaam of somber. Sinds corona is dit alleen maar erger geworden, blijkt uit verschillende onderzoeken.
Die klachten leiden vaak tot een passieve houding, moeite met beslissingen nemen, moeite met plannen, gevoelens van schaamte en schuld, verlies van inkomen, somt therapeut Daniella Waley van StressWise op. ‘Allemaal zaken die niet meewerken aan het nemen van een toch al hoge drempel om hulp te zoeken.’
Wachtlijst
Nu ik dat zelf toch gedaan heb en tegenover de huisarts zit, wordt me snel duidelijk dat ik er nog niet ben. Zelfs een ‘snel’ verkennend gesprek met de praktijkondersteuner betekent dat ik een maand moet wachten. En wachttijden bij vrijgevestigde psychologen – dus niet aangesloten bij een instelling – zijn nóg langer.
Had ik het nou maar niet zo lang voor me uitgeschoven.
Volgens Veerle is dat des te meer reden om snel in actie te komen. Die lange wachtlijsten schrikken af en zijn demotiverend, waardoor mensen nog langer zelf proberen aan te modderen. Ook zij stelde een bezoek aan de psycholoog om die reden uit, maar toen werden haar klachten juist erger. ‘Je neemt het jezelf constant kwalijk dat je maar niet gaat en doordat je je toch al schuldig voelt, ga je denken: dan kan ik ook nog wel even wachten. Het is een neerwaartse spiraal.’
De RUG heeft vorig jaar besloten extra studentenpsychologen in te zetten. Volgens studentenpsycholoog Sjoukje van Warners zijn de wachttijden voor een intakegesprek bij het Student Service Centre (SSC) van de universiteit inmiddels aardig weggepoetst. Nu moet je zo’n drie weken geduld hebben, dat is vaak nog te overzien. ‘Als je je aanmeldt, weet je dat je binnenkort een afspraak hebt. Dat vooruitzicht kan houvast geven’, zegt Van Warners.
Verslechteren
De psychologen bij het SSC zijn er om laagdrempelig hulp te bieden. Toch treuzelen veel studenten nog steeds met in actie komen. ‘Maar het wordt zelden beter als je wacht. Vaker verslechtert het’, zegt Duursma-Wolters. Als mensen aan de bel trekken, is er ook écht wat aan de hand, legt ze uit. Daarom zijn die lange wachttijden ook zo kwalijk.
Als mensen aan de bel trekken, is er ook écht wat aan de hand
En omdat studenten over het algemeen goed op zichzelf kunnen reflecteren en met een aantal therapiesessies al snel weer uit de klachten kunnen komen of verbetering zien, stelt ze, is het zonde om die mogelijkheid niet meteen te kunnen bieden aan die groep.
Zelf heb ik geluk. Er komt opeens een plekje vrij bij een psycholoog in de stad, waardoor ik dezelfde week nog een intakegesprek heb. Er valt meteen al een hele last van mijn schouders.
Maranke kan therapie echt aanraden, zegt ze. Haar heeft het enorm geholpen. ‘Ik snap heel goed hoe lastig die drempel kan zijn, ik vond die eerste stap ook het moeilijkst. Maar als je er eenmaal in zit, kan het vooral heel veel goeds doen.’
Ook Veerle moedigt elke student met psychische klachten aan hulp te vragen. Sterker: ‘Een geestelijke apk-keuring, dat zou eigenlijk iedereen gewoon een keer moeten doen.’