De giga-schuldenberg
‘Hier kom ik niet gauw bovenop’
Door Marit Bonne
By Marit Bonne
Marit Bonne
Diane (34)
Studies: bachelor psychologie en (pre-)master geneeskunde
Studieschuld: circa 82.000 euro
Het gebeurde toen ze op weg naar huis was. Ze zat in een drukke periode: een verhuizing naar Groningen, een pre-master geneeskunde en andere omstandigheden die voor veel stress zorgden. ‘Onderweg veranderde er iets; ik raakte helemaal in de war’, vertelt Diane.
Die warrigheid bleek haar eerste manische episode, die langer duurde dan enkel de reis naar huis. ‘Ik kreeg de diagnose bipolaire stoornis met “rapid cycling”. Dat betekent dat ik meer dan vier episodes per jaar heb.’
Het bleek een hele klus om haar studie vol te blijven houden. ‘Op een gegeven moment liep ik coschappen’, zegt ze. ‘Maar die waren intens en na een keer een nachtdienst gedraaid te hebben, werd er een nieuwe episode getriggerd. Het was over het algemeen alles of niets bij deze stages, dus moest ik vaak stoppen als ik weer in een episode zat.’
Geen bijbaan
Diane was vastberaden om haar studie door te zetten, maar dit duurde langer dan ze had verwacht. Haar studieschuld werd daarom groter en groter. ‘Ik dacht alleen maar: ik moet dóór; studie afmaken en aan het werk’, vertelt ze.
Bij 50.000 euro zou ik nog wel motivatie voelen, maar dit bedrag is zoveel hoger
Extra frustrerend was dat ze er geen bijbaan bij kon hebben. ‘Ik had het van tevoren uitgerekend: ik zou nog zo’n drieënhalf jaar moeten studeren en wilde ernaast werken.’ Maar tijdens haar diepe dalen en manische episodes lukte het al amper om het huishouden draaiende te houden. ‘Uiteindelijk heb ik door mijn ziekte vierenhalf jaar gestudeerd en daarnaast geen cent verdiend.’
De teller van haar studieschuld staat momenteel op zo’n 82.000 euro. ‘Aan de ene kant blijft het altijd een onzekere factor in mijn leven. Een huis kopen, bijvoorbeeld, gaat me denk ik nooit meer lukken.’ Maar aan de andere kant, zegt ze, is het bedrag zo hoog dat het zijn tastbaarheid is verloren.
Begeleiding
De universiteit verwees haar door naar de GGZ en hielp haar met een aanvraag bij het Profileringsfonds, dat studenten financieel ondersteunt die door bijzondere omstandigheden studievertraging oplopen. Ze kreeg zo’n 300 euro per maand, waarvan er 200 euro naar collegegeld ging. ‘Omdat ik ouder was dan dertig, kon ik me niet uitschrijven zonder mijn lening te verliezen’, vertelt ze. ‘En dan zou ik tijdens mijn ziekte helemaal geen inkomen hebben, maar ook de rest van mijn studie niet.’
Toch had Diane graag meer begeleiding en antwoorden gehad. ‘Nog steeds heb ik erg veel vragen rondom mijn schuld. Hoe moet ik het aflossen aanpakken? Kan ik het beste in 10, 20, of 35 jaar aflossen? Kan ik ergens terecht voor hulp of advies? Bij de gemeente? Of DUO?’
Achteraf bleek dat ze haar prestatiebeurs had kunnen verlengen en recht had op een beurs voor studenten die door ziekte niet konden werken naast hun studie, maar geen van haar studieadviseurs, decanen of studentenpsychologen had haar daarover verteld.
Machteloos
Zelf uitzoeken wat voor compensatie- of aflosmogelijkheden er zijn, bleek niet eenvoudig en leverde vaak ook niks op. ‘Ik hoorde dat er misschien een deel van mijn studieschuld kan worden kwijtgescholden omdat ik mentale problemen had tijdens mijn studie.’ Maar na contact met DUO kreeg ze te horen dat dit een zwaar proces is en alleen lukt in uitzonderlijke gevallen.
De toekomst is onzeker en ze voelt zich machteloos. ‘Bij een schuld van 50.000 euro zou ik nog wel motivatie voelen, maar dit bedrag is zoveel hoger’, zegt ze. ‘En het blijft door de rente alleen maar stijgen.’
Momenteel probeert Diane haar studieschuld een plekje te geven. Dat is nog best een opgave, zegt ze, want het is frustrerend dat je zoveel ongewild misloopt als je ziek bent. ‘Ik ben een gevalletje pechgeneratie, maar het voelt voor mij als pech in het kwadraat.’
Marie-Anne (31)
Studies: creatieve therapie en Europese talen en culturen
Studieschuld: 64.126,62 euro
Marie-Anne is iemand die zich altijd zorgen maakt. Ze piekerde flink toen de basisbeurs plaatsmaakte voor het leenstelsel. Ze beet haar nagels toen de pandemie begon. Om nog maar niet te spreken over de stress die kwam kijken bij de verhoging van de studierente. ‘Ik was constant bezig met wat ik me kon veroorloven’, vertelt ze. ‘Mijn familie zei dat ik leefde als een monnik.’
Door een combinatie van haar ‘superharde ADHD’ en de coronapandemie deed Marie-Anne veel langer over haar studie dan ze had verwacht. ‘Europese talen en culturen is een studie die is ingericht op contact met anderen, wat ik heel fijn vind’, vertelt ze. In groepjes ging studeren met ADHD haar makkelijker af, maar tijdens de pandemie viel dit directe contact weg, waardoor ze vertraging opliep en haar studieschuld in rap tempo groeide.
Tegelijk bleek werken tijdens haar studie absoluut geen optie. ‘Mijn ADHD maakt een betaalde baan erg lastig.’
Abstract
Geen inkomsten, wel studievertraging: het zorgde ervoor dat haar studieschuld op dit moment 64.126 euro en 62 cent is. ‘Het is klote, maar ik voel ook rust’, zegt ze daarover. Net als bij Diane is het bedrag zo hoog dat het abstract geworden is.
Mijn ADHD maakt een betaalde baan erg lastig
Een goede vriend van Marie-Anne, die de regels omtrent studieschulden kende, stelde haar gerust. ‘Hij zei dat ik me geen zorgen hoefde te maken’, zegt ze. ‘Je gaat toch niets verdienen, dus je hoeft ook niks terug te betalen, waren zijn woorden.’
En dat klopte. Momenteel zit Marie-Anne in de bijstand, waar weer heel nieuwe zorgen om de hoek komen kijken. ‘Van de bijstand kun je niet sparen.’ Als er dus iets kapot gaat in haar huis, zoals de wasmachine, heeft ze pech.
Hulp
Daarom durft Marie-Anne momenteel amper geld uit te geven. ‘Op de achtergrond maak ik me er constant zorgen over.’ En of ze met haar ADHD werk kan gaan doen dat haar uit haar sociale huurwoning krijgt, weet ze niet.
Achteraf gezien had ze het onder het leenstelsel beter dan nu. ‘Ik kon van de studiefinanciering steeds sparen voor het collegegeld van het volgende jaar. Ook kreeg ik om me heen veel hulp.’ Haar decaan hielp haar met een aanvraag via het Profileringsfonds en vanwege haar ADHD is een deel van haar schuld kwijtgescholden.
Ze zou ook aanspraak kunnen maken op een fonds voor functionele beperkingen, maar dat bleek allesbehalve toegankelijk. ‘Het waren zoveel stappen met documenten aanvragen en inscannen, dat het in mijn eentje niet lukte’, vertelt ze.
Relativeren
Marie-Anne zou graag willen dat er meer mensen zijn die haar helpen het te relativeren, zoals haar goede vriend. Überhaupt had ze graag – net als Diane – meer informatie gekregen omtrent lenen en schulden.
Toch is ze dankbaar voor haar huis en het feit dat ze te eten heeft. ‘Ik maak me wel heel erg zorgen of ik wel treinkaartjes kan kopen om naar mijn familie te gaan, maar het kan altijd erger’, zegt ze. ‘Ik ga er niet meer bovenop komen de komende tien jaar, maar ik heb ook geleerd dat ik me geen zorgen moet maken over dingen waar ik geen controle over heb.’