DedoorbraakLeonieke Bolderman
Playlists als onderzoeksbron
Door Rob van der Wal
By Rob van der Wal
Rob van der Wal
Rob begon als student-redacteur bij UKrant en is sinds mei 2023 terug als vaste medewerker. Hij schrijft nieuwsberichten, achtergrondartikelen – met een voorkeur voor wetenschap – en houdt zich bezig met internationaliseringszaken. Daarnaast werkt Rob als freelance wetenschapsjournalist. In zijn vrije tijd is hij drummer, radiomaker en moestuinier.Ze was een playlist aan het samenstellen voor haar vakantie naar Slovenië toen ze opeens besefte: dit is de oplossing. Leonieke Bolderman, universitair docent culturele geografie, wilde beter begrijpen waarom mensen naar een specifieke plek gaan vanwege de muziek die ermee verbonden is. Maar lange tijd kwam ze er niet uit hoe ze dat het beste kon aanpakken.‘
‘Bij filmtoerisme is het vaak heel duidelijk waarom mensen een bepaalde plaats bezoeken’, zegt Bolderman. ‘Je ziet de plek op beeld, en dus wil je erheen.’ Vanwege het landschap in Lord of the Rings gingen veel mensen naar Nieuw Zeeland en voor Game of Thrones gaan mensen naar Dubrovnik in Kroatië.
Voor muziek is die link een stuk minder sterk, zegt ze. ‘Geluid is niets meer dan trillende lucht, terwijl de kern van toerisme toch echt het kijken is. Hoe weet je waar je naartoe moet om die muziek te beleven, en hoe kan het dat er iets als muziektoerisme bestaat?’
ABBA-toerisme
Eerst deed ze wat de muziektoeristen zelf doen: langsgaan bij plekken die te maken hebben met de artiest. ‘Ik ben ABBA-toerisme gaan onderzoeken in Stockholm, Wagner-toerisme in Bayreuth in Duitsland, en U2-toerisme in Dublin, waarvoor ik met de toeristen sprak. Dat is erg leuk onderzoek.’
Maar het bracht Bolderman nog niet wat ze zocht. ‘De vraag hoe muziek de verbeelding van de vakantieplekken stimuleert, bleef staan. Ik wist nog niet welke plek mensen in hun gedachten namen als ze met muziek bezig zijn.’
En toen viel het kwartje dus opeens toen ze met een eigen playlist bezig was. ‘Op zo’n moment ben je heel erg bezig met muziek samenstellen, je denkt aan plekken en bent daarop gefocust’, zegt ze. ‘Toen dacht ik: dit is de ideale manier om het gesprek te openen.’
Muzikale voorpret
Ze probeerde het direct uit op een vriend, die een playlist had gemaakt voor een autoklusvakantie. ‘Dat is zo’n vakantie waarin je voor vijfhonderd euro een auto koopt, die pimpt en daarmee een route rijdt. Bij een van de liedjes had hij het beeld van door het land rijden, met zijn elleboog uit het raam en de warme wind in zijn gezicht. Het verbond het nummer heel beeldend met de plek waar hij toen was.’
Vaak hebben mensen vooraf een beeld van een plek op basis van de muziek die erbij hoort, ontdekte ze. Ze denken dan vaak aan dingen uit het leven van de componist of artiest, de plaats waar de muziek wordt geproduceerd, de albumhoes of het ritme en instrumenten van de muziek.
‘Je kunt het eigenlijk zien als een soort muzikale voorpret’, zegt Bolderman. ‘Vervolgens ga je naar die plek, en vorm je weer een nieuw beeld. Dan krijgt je muziek ook een nieuwe lading.’
Bolderman heeft dat zelf met het nummer Cold Little Heart van Michael Kiwanuka. ‘Ik ken het liedje van de serie Big Little Lies, die speelt in Californië. Toen ik in Amerika woonde, ben ik ook in Californië geweest en heb een aantal plekken uit de serie bezocht. Nu staat dat nummer voor mij niet zozeer meer voor Big Little Lies, maar voor mijn eigen reizen in Amerika.’
Vervolgonderzoek
Momenteel onderzoekt Bolderman wat deze theorie over muziekbeleving betekent voor de ontwikkeling van muziektoerisme en de rol van kunst en cultuur. ‘Ik heb een paar jaar in Detroit gewoond’, zegt ze. ‘Dat is een stad die het heel erg moeilijk heeft gehad. Een van de manieren waardoor ze er bovenop kwamen, is door te kijken wat ze kunnen met hun muzikale erfgoed, zoals platenmaatschappij Motown. Daar zit echt veel potentie.’
Ook wil ze weten wat muziektoerisme en mediatoerisme kunnen betekenen voor de noordelijke provincies. Daarvoor zoekt ze nog een promovendus. ‘We hebben bijvoorbeeld Welcome to the Village, Eurosonic en een hoop festivals. Maar welk beeld wordt er van het Noorden verkocht? Die verbeelding vind ik nog steeds super interessant.’