Geen praatjes maar plaatjes op WhatsApp
Geinen met stickers
Door Tim van de Vendel
By Tim van de Vendel
Tim van de Vendel
‘Ik gebruik ze zo vaak als ik kan’, zegt Yasmina Forsch. Vol trots vertelt ze dat ze WhatsApp-stickers verzamelt. Als ze hoort dat iemand veel stickers heeft, vraagt ze of diegene wil ruilen. ‘Het is een soort uitwisseling. Vroeger deed ik dat met echte stickers, maar nu online.’
De student Engelse taal en cultuur heeft inmiddels dan ook een flinke collectie opgebouwd. Toch kan ze die niet allemaal blijven gebruiken. ‘Er is een soort doorstroom, waarbij zo’n twintig stickers tijdelijk relevant zijn, daarna zijn er weer nieuwe.’ Maar ze onthoudt de oude wel, voor als de perfecte situatie zich voordoet. ‘Soms wordt er weer aan oude stickers gerefereerd, het ligt heel erg aan de context.’
Achtergrondkennis
Een goede sticker past precies in die context. Daarvoor heb je wel achtergrondkennis nodig. ‘Ik heb stickers die een heel specifiek onderwerp hebben, alleen een paar vrienden kunnen die dan begrijpen.’ Op het moment is vooral Elmo in trek bij haar vriendengroep. ‘Hij is zo’n grote meme, op willekeurige momenten die stickers in een gesprek gooien vind ik geweldig.’
Want feitelijk zijn de stickers precies dat, simpele memes. Ze komen en gaan, zijn na een paar keer niet meer zo leuk en het onderwerp is heel erg niche.
Vroeger ruilde ik echte stickers, nu doe ik dat online
Emma Smith zit diep in één van de Groningse stickerniches. De half-Friese student minorities and multilingualism is het brein achter menig Friese sticker, die vooral populair zijn bij haar studentenvereniging Bernlef. Ze vindt het leuk om te zien dat jongeren zo toch met taal bezig kunnen zijn. ‘Het is bijzonder dat jonge Friezen de taal blijven gebruiken en op deze manier moderniseren.’
Haar absolute favoriet? Een foto van een vriend met ‘net kostelik’ – niet kostelijk – eronder. ‘Het is geweldig om stickers te maken van foto’s van vrienden waar ze heel raar op staan.’ Dagelijks delen ze die met elkaar. ‘Ik heb een stickergroepsapp met een aantal mensen, waar we alle stickers uitwisselen.’
Wat de stickers nou zo bijzonder maakt? Ze kan er haar vinger niet precies op leggen. ‘Maar het voegt iets toe.’ De humor en het gebruiksgemak maken het voor haar in ieder geval aantrekkelijk om de stickers op ieder moment van de dag te gebruiken. ‘Je hoeft niks te uploaden of te editen.’
Emoties delen
En dat is precies waarom stickers zo aantrekkelijk zijn, volgens Berber Hagedoorn. Ze is universitair docent mediastudies en audiovisuele cultuur en publiceerde recent een onderzoek naar het gebruik van WhatsApp onder volwassenen tijdens de eerste lockdown. ‘Het sluit aan bij de steeds grotere rol van visuele content’, vertelt ze. ‘Je kunt er niet alleen tekst of informatie mee delen, maar bijvoorbeeld ook emoties of gevoelens.’
Het is bijzonder dat jonge Friezen zo de taal moderniseren
WhatsApp is daar het uitgelezen platform voor. ‘Het heeft allerlei vormen van communicatie: audio, video, memes, emoji’s, foto’s, tekst en stickers.’ Die functies en het gemak waarmee ze zijn geïntegreerd in de app, zorgen voor het succes. ‘Makkelijk, simpel en toegankelijk, dat zijn woorden die deelnemers van het onderzoek vaak noemden.’
Bij stickers en memes is het volgens Hagedoorn ook belangrijk wat voor band je offline met mensen hebt. ‘Het is heel interessant om te kijken hoe mensen buiten WhatsApp bepaalde humor of interacties met elkaar delen.’ De visuele content maakt het mogelijk om ook online met ingewijden informatie te delen en je met hen verbonden te voelen.
Roeistickers
Vandaar bijvoorbeeld de populariteit van stickers die specifiek met een vereniging te maken hebben. Voordat ze zich bij roeivereniging Gyas aansloot, gebruikte June Wallinga nog allerlei stickers. ‘Nu gebruik ik eigenlijk alleen nog maar roeistickers.’
De favoriete sticker van de student kunstmatige intelligentie is dan ook een aangepaste versie van de ‘bonk’-meme van een hond die een andere hond met een knuppel slaat: hier is dat een roeiriem. ‘Ik kreeg hem van een vriendin toen mijn wang door een operatie was opgezwollen’, vertelt ze. ‘Ze wist niet wat er gebeurd was en pas drie weken later vroeg ze of ik eigenlijk echt gevochten had.’
Voor je het weet zijn er dertig stickers heen en weer gestuurd
Af en toe komt ze terecht in een ‘stickeroorlog’. ‘Iemand stuurt dan een sticker, iemand anders stuurt er een terug en voor je het weet zijn er alweer dertig heen en weer gestuurd.’ Waarom? ‘Gewoon, om te laten zien dat je leuke hebt.’
Ook Yasmina heeft soms gesprekken met haar vrienden waarbij er geen woord wordt gesproken. ‘We sturen dan alleen maar stickers naar elkaar.’ Maar wie de context kent, kan tussen de regels door lezen. ‘Op de een of andere manier weten we toch dezelfde boodschap over te brengen’, vertelt ze. ‘Het is soms een veel leukere manier van communiceren.’
Samen zijn
Volgens Hagedoorn zorgde dat soort communicatie tijdens de lockdown ervoor dat mensen het gevoel krijgen dat ze samen zijn, ondanks dat ze niet fysiek in dezelfde ruimte zijn. ‘In het onderzoek hebben we ook gevraagd naar andere sociale media, maar WhatsApp werd het meest gebruikt.’
Dat de stickers nu zo’n rage zijn geworden, is volgens haar te danken aan de nieuwe functionaliteiten. ‘Sinds kort kun je ze zelf maken en in grote groepen importeren’, legt ze uit. ‘De vraag is of ze in de toekomst ook zo populair blijven.’
Maar al stopt de rest ermee, Emma blijft voorlopig nog wel even doorgaan. ‘Er zijn zeker fases, maar sommige zijn zo goed, die moet je gewoon blijven gebruiken!’ Ook als al je vrienden er na twee keer al klaar mee waren.