In contact met studentes in Kabul
Bericht verwijderd
Het bericht op mijn scherm, een spraakbericht, is weg. Zonet was het er nog, maar voordat ik het kon afluisteren, was het alweer verwijderd.
Het volgende bericht is er nog. Maar het derde en vierde bericht zijn ook verwijderd.
Waarom? Ik kan er alleen naar gissen.
De berichten komen van Larmina. Een vrouwelijke student van Kabul University. Ik weet niet wat ze studeert. Ze wil het niet zeggen. Ook niet hoe oud ze is. Ze is te bang: wat als iemand me in dit verhaal herkent? Het gegeven dat het in een heel ander deel van de wereld zal worden gepubliceerd, kan haar niet overtuigen.
Fanatieke militities
Larmina is een van de bijna negenduizend vrouwelijke studenten van de universiteit van Kabul. Jonge vrouwen die zijn opgegroeid met bijna westerse democratische vrijheden en die nu worden geregeerd door fanatieke milities: de taliban, die onlangs de macht in het land overnamen.
‘De dag dat de taliban Kabul overnamen was een van de ergste van mijn leven’
Ze vrezen voor hun toekomst en voor hun levens, omdat de taliban toen ze eerder aan de macht waren, vrouwen wreed onderdrukte. Vrouwen mochten toen het huis niet uit zonder een mannelijke ‘begeleider’. Werk of een opleiding werd hen ontzegd. Wie de regels overtrad, kon heftige straffen verwachten en extreem geweld, zoals het afhakken van vingers voor het dragen van nagelak.
‘De dag dat de taliban Kabul overnamen was een van de ergste van mijn leven’, legt Larmina uit, in het spraakbericht dat niet is verwijderd. ‘Al wist ik dat de stad Kabul veroverd zou kunnen worden, kon ik het gewoon niet geloven toen het daadwerkelijk gebeurde. Het ging allemaal zo snel. Het was als een nachtmerrie.’
Wanhopig
Ik ‘ontmoette’ Larmina maar een paar uur geleden. En de enige reden dat ik haar opzocht, was vanwege een opdracht voor de master journalistiek waar ik ruim drie weken geleden aan ben begonnen. ‘Schrijf een artikel van vijfhonderd woorden over iets dat niet in Nederland is.’ Via Google Earth kwam ik bij Kabul uit en zag ineens het telefoonnummer van de studentenvereniging van Kabul University. Ik stuurde gauw een bericht: ‘Mag ik wat vragen?’
Dat mocht.
Een lid van de studentenvakbond, Fazel, legt de situatie waar studenten nu mee te maken hebben uit. ‘We voelen ons slecht’, zegt hij. ‘Alle studenten blijven nu thuis. Ze zijn zo wanhopig en depressief. Ze zijn bedroefd, verdrietig en ze hebben geen toekomstperspectief meer’, zegt hij.
De universiteit werd door de taliban gesloten en het is onduidelijk wanneer hij weer open gaat. Veel progressieve docenten zijn het land uit gevlucht. De nieuwe, door de taliban benoemde rector heeft geen kwalificaties, behalve dan dat hij de reputatie heeft om op te roepen tot het doden van journalisten.
Vrouwonvriendelijk
‘Maar de situatie is het ergst voor vrouwelijke studenten’, zegt Fazel. Zij moeten zich afvragen of zij hun opleiding überhaupt kunnen voortzetten onder de beruchte vrouwonvriendelijke taliban: ‘Ze zijn zo eenzaam, afgezonderd. Ze voelen zich nog veel bitterder en wanhopig dan de mannelijke stuenten.’
Ik was in shock, mijn lichaam begon te trillen, het was het ergste wat ik ooit had gehoord
Hij stuurde Larmina’s nummer door, zodat zij kon uitleggen hoe het voor haar was, als vrouwelijke student. En nu stuurt ze me dus deze spraakberichten – bellen is onmogelijk vanwege de slechte verbinding – maar ik moet haar wel beloven dat ik haar alleen volledig anoniem opvoer.
Ze vertelt dat op de dag dat de taliban binnenviel, er paniek was op straat. ‘Toen ik het hoorde was ik in shock, mijn lichaam begon te trillen, het was het ergste dat ik ooit had gehoord.’ Ze vertelt me hoe ze thuis probeerde te komen, maar dat ontzettend moeilijk vond: ‘Ik kon niet normaal ademhalen, ik kon zelfs niet lopen of bewegen. Die hele tijd ging mijn telefoon, die ik in mijn hand had, continue over.’
Geen toekomst
Uiteindelijk kwam ze thuis, maar ze was steeds met haar telefoon in de weer. Ze las nieuwsberichten, vergat te eten en sliep pas om twee uur ‘s nachts. Ze zegt dat ze nu geen toekomst meer heeft.
‘Denk je eens in hoe het voor mij is als vrouw’, zegt ze. ‘Je zit twaalf jaar op school, vier jaar op een universiteit en dan, op een dag, verandert ineens alles en dan komt iemand die zijn school of universiteit niet eens heeft afgemaakt zeggen dat je niet meer naar de universiteit mag. Het is overweldigend, ziekmakend, teleurstellend en verontrustend.’
Haar verhaal raakt me diep. Ik kan haar gezicht niet zien, haar niet direct spreken, maar ik voel me verbonden als ik haar vriendelijke stem hoor, haar lichte accent. Ze had een vriendin kunnen zijn, een collega, ik zie geen verschil tussen ons. En terwijl ik met haar praat, voel ik dat ik hierbij moet stilstaan, bij de verschrikkelijke dingen die gebeuren. Maar alles wat ik kan doen is luisteren en haar verhaal vertellen.
Geen hoop
Larmina is niet de enige. Ik krijg ook contact met Berezina. Met haar praten is nog moeilijker, want ze spreekt geen Engels. Ze stuurt berichten via Facebook in het Farsi en ik ontcijfer die met Google Translate. ‘Ik moest nog maar anderhalve maand en dan zou ik afstuderen’, vertelt ze. Nu heeft ze ‘geen hoop’ meer. En ja, ‘het is erg. Voor alle vrouwen.’
Waarom stel je deze vragen? Waarom ben je zo nieuwsgierig?
Maar dan begint ze mij vragen te stellen, duidelijk bang geworden. ‘Waarom stel je die vragen? Waarom ben je zo nieuwsgierig?’
Vervolgens reageert ze helemaal niet meer.
En dan is er nog Aadila, ook een student van Kabul University. Ook zij was bijna klaar met haar studie. ‘Ik probeer optimistisch en positief te blijven, maar wat er nu allemaal gebeurt, maakt ons erg pessimistisch.’
Verboden
Ze is haar baan al kwijt – ze werkte voor de vorige regering – en ze blijft zich afvragen hoe dit allemaal kon gebeuren. ‘Ik weet niet of de studenten van de universiteit hun opleiding of hun leven weer kunnen oppakken.’
Ze maakt zich vooral zorgen voor de vrouwen, net als Larmina. ‘We zijn heel erg bezorgd dat als de taliban school voor vrouwen verbiedt, de volgende aankondiging misschien zal zijn dat de universiteit alleen voor mannen toegankelijk zal worden.’
Zelfs als ze de studie zouden mogen afronden, zal het vrouwen niet worden toegestaan het werk of een toekomst na te streven die ze voor zichzelf in gedachten hadden. ‘Hoe kan ik een carriere of een toekomst opbouwen voor mezelf?’ zegt ze. ‘Als ik op mijn werk kom, kijken de taliban naar je alsof je iets slechts doet. Dus misschien zegt mijn manager morgen of overmorgen dat ik niet meer naar mijn werk kan komen.’
Vluchten
Ze wil, zo gauw het kan, vluchten. ‘Vrouwen worden behandeld alsof ze geen deel meer uitmaken van dit land of van deze samenleving. De taliban zijn aldoor boos tegen je, alsof je hier niet vandaan komt, niet uit de stad of uit dit land, dat ben ik niet gewend. Ik kan het gewoon niet meer aan.’
En dat is het. Het laatste bericht dat ze stuurt.
En nu? Hoe zeg ik gedag? Kan ik tegen haar zeggen: ‘Veel geluk, Ik hoop dat je verder kunt met je leven’? Zou dat cynisch zijn, ook als ik het, uit de grond van mijn hart, meen?
Ik hou het op ‘Bedankt dat je dit met me wilde delen’.
‘Welkom’, antwoordt ze.
En dan begin ik aan mijn verhaal.
Voor de veiligheid van Larmina, Berezina en Aedila hebben we ze voor dit verhaal een andere naam gegeven.