Verzoening tussen
Israëliërs en Palestijnen
Emma’s onmogelijke missie
Door Ingrid Ştefan
By Ingrid Ştefan
Ingrid Ştefan
Amalia kan zich het moment dat ze besefte hoe belangrijk haar missie in Palestina was nog precies herinneren. Ze was bij een groep vrouwen, zowel Israelische als Palestijnse, en probeerde hen nader tot elkaar te brengen door hen over machtsongelijkheid te laten praten.
‘Ondanks hun grote verschillen slaagden deze vrouwen erin om tot overeenstemming te komen over de rol die macht speelt in het onderdrukken van de ander’, vertelt ze.
Ze gingen naast elkaar staan in volgorde van wie de meeste macht had, tot wie de minste macht had. ‘Terwijl ik daar naar stond te kijken, kwam het opeens hard binnen hoeveel moeite het moet kosten om jouw geprivilegieerde status los te laten en de machtsverschillen te erkennen, om vragen te stellen bij jouw eigen verhaal en je ideeën op te schudden. En toch slaagden ze daar allemaal in.’
Stage
De 21-jarige Emma weet dat verzoening mogelijk is, zelfs nu het oorlog is. Maar daar geloofde ze niet altijd in. ‘Aanvankelijk voelde het gek om na te denken over een manier om een bezetter te verzoenen met iemand die bezet wordt. Het voelde als een onmogelijke taak, een onmogelijk gesprek.’
Het voelde aanvankelijk gek om een bezetter te verzoenen met iemand die bezet wordt
Maar omdat ze zichzelf graag af en toe uitdaagt, leek het haar dat er geen beter moment was om dit te proberen dan meteen na het afronden van haar studie internationaal recht aan de RUG. Zo belandde ze op de Westelijke Jordaanoever, als stagiaire bij een non-gouvernementele organisatie die zich bezighoudt met het verzoenen van de twee volkeren. De naam ervan wil ze niet noemen uit vrees voor bedreigingen, die ze eerder gehad hebben.
Waarom ze nou juist naar Palestina wilde? Emma is al gefascineerd door het Midden-Oosten sinds ze de sprookjes van Duizend-en-een-nacht las toen ze 13 was. Ze heeft veel van de Arabische wereld gezien, maar haar hart ligt in Palestina. ‘Ik bewonder de kracht en de veerkracht van de mensen enorm. Ik hou van de geuren, de smaken. Het is een feest voor de zintuigen’, zegt ze.
Geweld
Ondanks de moeilijke omstandigheden waarin ze daar verkeerde, lichten haar ogen op als ze vertelt over haar ervaringen. ‘Het was een heel speciale ervaring om daar te wonen, onvergetelijk.’ Maar het geweld dat ze daar zag, zegt ze, brak haar hart. ‘Ik was niet in Gaza, maar op de Westoever, waar altijd al geweld was. Ik heb het vaak gezien, ook al voor de oorlog.’
Emma woonde in Bethlehem, maar moest elke dag langs checkpoints om bij haar werk in Jeruzalem te komen. ‘Die checkpoints zijn in de basis gewelddadig. Ik heb veel mensen geslagen zien worden, uitgescholden, bedreigd.’
Zo zag ze een keer hoe een vrouw haar kind naar school wilde brengen in Jeruzalem. ‘De soldaten wilden hen niet doorlaten, maar de vrouw hield voet bij stuk. Toen begonnen ze in het Arabisch tegen haar te schreeuwen en daarna duwden ze de twee terug de menigte in. Het kind viel tegen een muur.’ Ze zag niet hoe het afliep, maar het staat haar nog altijd bij.
Vraagtekens
Emma had zelf ook wat ongemakkelijke interacties bij die checkpoints, en vaak zat ze er vier tot vijf uur achtereen vast. Toch liet ze zich daardoor niet weerhouden van haar missie: het herstellen van de relatie tussen Israëli’s en Palestijnen.
Geweld heeft de afgelopen 75 jaar niet gewerkt, dus moet je het anders aanpakken
‘Wat wij als ngo doen, is vraagtekens zetten bij al het onrecht dat zich heeft voorgedaan, als een vorm van vreedzaam verzet’, vertelt ze. ‘Geweld werkt niet en heeft de afgelopen 75 jaar niet gewerkt, dus moet je de situatie op een andere manier aanpakken. We moedigen gezamenlijke pogingen aan om je te verzetten tegen antisemitisme en islamofobie, maar ook tegen geweld tussen mensen en groepen en structureel geweld zoals de bezetting.’
Naast workshops en lokale activiteiten voor zowel Israëliërs als Palestijnen, organiseerde Emma ook trips naar de woestijn met uiteenlopende demografische groepen, zoals vrouwen of kinderen. ‘Het is heel interessant om te zien dat deze mensen nooit met elkaar gesproken hebben; ze weten helemaal niets van elkaar. Maar als je ze de kans geeft, zijn beide kanten bereid om de dialoog aan te gaan’, zegt ze.
De woestijntocht zorgt voor een neutrale plek waar deelnemers door de barre omgeving een nauwe band krijgen, en waar ze voor het eerst leren om naar elkaar te luisteren. ‘Het doel van zulke discussies is niet om je met de ander te vergelijken, maar om de pijn van de ander te begrijpen. Daardoor verdwijnt die scheidslijn tussen “wij” en “zij”, die vicieuze cirkel van ontmenselijking, vermeend slachtofferschap en demonisering. En dan kan er echt iets veranderen.’
Luchtalarm
Maar op 7 oktober, toen Hamas naar schatting 1200 mensen doodde tijdens diverse aanvallen en 250 gijzelaars nam, viel alles in duigen. Emma herinnert zich die morgen nog goed: ze was zich aan het voorbereiden op een trip naar de Dode Zee met haar organisatie, toen ze opeens het luchtalarm hoorde.
‘In onze groepschat werd gezegd dat we binnen moesten blijven, bij deuren en zuidwestelijke muren vandaan. Iedereen was enorm gestresst, maar ze hielden zich goed. We wisten niet wat we konden verwachten, we hoorden overal sirenes en mensen probeerden snel contact te leggen met dierbaren in of nabij Gaza en het zuiden van Israël. We zijn dagenlang binnen gebleven.’
Als je de pijn van de ander begrijpt, kan er echt iets veranderen
De medewerkers bleven vanuit huis werken, omdat de situatie te gevaarlijk was om naar kantoor te gaan. ‘Het leger was – en is – heel actief, en de spanning liep enorm op. Maar ik geloof echt dat ons werk nu harder nodig is dan ooit’, zegt Emma.
Ze stond erop om zo lang mogelijk op de Westoever te blijven, hoewel haar familie zich zorgen maakte en er een steeds groter tekort was aan voedsel, benzine en vooral water. ‘Ik voelde me heel erg verbonden met Palestina. Ik ben in veel landen geweest over de hele wereld, maar ik heb nog nooit zo’n klik gehad met een plek. Elke dag was een soort achtbaan. Het leven daar was simpel en er was veel spanning, maar het was ook enorm mooi.’
Maar toen gebeurde er iets waardoor ze besefte dat ze moest vertrekken. ‘Er ging een bom af in de buurt van mijn huis, en iedereen op straat begon te schreeuwen. Dat was volgens mij een kilometer verderop, of in elk geval heel dichtbij. Er liepen ook elke dag soldaten op straat, en alles ging dicht, dus we hadden geen sociaal contact meer.’
Emma was een van de laatste buitenlanders die eind oktober vertrok. Ze wil echter zodra het kan teruggaan om haar missie voort te zetten. ‘Dit werk staat voor mij voor hoop, mogelijkheden, waardigheid en menselijkheid. Ik ben fysiek nu misschien in Groningen, maar eigenlijk ben ik nog in Palestina.’