Wandel-app hype onder studenten
Allemaal een lekker ommetje maken
Door Marjanne van der Bijl
By Marjanne van der Bijl
Annemarije (23) was voor de lockdown in maart 2020 elke dag in de weer: fietsen naar school, beachvolleyballen bij de ACLO en anders wel gezellig met vriendinnen de stad in. Toen Nederland op slot ging, viel dat weg. Ook het onderzoeksproject van haar bachelor biologie kon ze niet meer starten. ‘Mijn huisgenootje en ik hadden beiden ineens niks meer te doen’, vertelt ze. Dus besloten ze om elke dag een rondje te wandelen.
We zijn intussen bijna een jaar verder, maar nog steeds loopt ze elke dag een rondje: met haar vriendinnen, huisgenoten of haar vriend. Als niemand kan, dan wandelt ze alleen. Maar drie of vier weken geleden gooide een vriendin de link naar de app Ommetje in een groepsgesprek. ‘En toen ging iedereen erin’, zegt ze.
Wandelen is sowieso fijn, heeft Annemarije ontdekt. Ze beweegt nog een beetje, krijgt voldoende vitamine D én ademt nog eens wat frisse lucht in. ‘Op mijn studentenkamer komen de muren op een gegeven moment echt wel op me af, dus dan is het fijn om er even uit te gaan.’ Maar de app voegt zeker iets toe. ‘Ik vind het wel chill dat hij voor je bijhoudt hoe lang je hebt gelopen.’
Wereldwijde ziekte
De app werd al voor de coronapandemie bedacht en gelanceerd door de Hersenstichting en hoogleraar neuropsychologie Erik Scherder van de Vrije Universiteit – die ook nog een nulaanstelling heeft aan de RUG. Scherder wilde hem inzetten in de strijd tegen een andere wereldwijde ziekte die miljoenen mensen doodt, maar die niemand lijkt op te merken: de zogenaamde physical inactivity pandemic. ‘Er overlijden jaarlijks 5,3 miljoen mensen aan ziekten die gerelateerd zijn aan gebrek aan beweging.’
Het is motiverend dat anderen ook bezig zijn
Als je de hele dag stilzit, kun je bijvoorbeeld het metaboolsyndroom ontwikkelen: een combinatie van een verhoogd cholesterolgehalte, hoge bloeddruk, overgewicht en een hoge bloedsuikerspiegel. Het gevolg is een verhoogd risico op hart- en vaatziekten en diabetes. Maar als je beweegt – minstens dertig minuten achter elkaar – kun je die problemen tegengaan.
‘In je hersenen bevinden zich zowel grijze als witte stof’, legt Scherder uit. ‘In de witte stof zijn de verbindingen van nature wat minder doorbloed. Maar door te bewegen, neemt je doorbloeding toe, en blijven die verbindingen langer werken.’ En dat heeft effect op je leervermogen, op je gedrag én op je slaappatronen, zegt hij. Het gaat daarnaast ook somberheid tegen.
Die positieve resultaten zijn de reden dat de Hersenstichting de app liet ontwikkelen, die Scherder nu volop promoot. ‘Maar in alle eerlijkheid had ik niet verwacht dat het zo’n succes zou worden’, geeft hij toe. ‘Ommetje is een beetje een oubollig woord, dus ik dacht: dat is wat meer voor de ouderen. Maar dat blijkt helemaal een onjuiste gedachte te zijn!’
Competitie-element
Ook liberal arts and sciences-student Yente (18) wandelt veel. Zij doet dat ook al sinds de eerste lockdown en ook zij heeft sinds een paar weken Ommetje op haar telefoon. ‘De app herinnert me eraan om te wandelen, waardoor ik regelmatiger ga.’ Ze zit in een team met haar dispuut. ‘Het is ook motiverend voor jezelf om te zien dat de anderen ook lekker bezig zijn.’
Dat is ook precies de reden dat de app een competitie-element heeft. De app houdt van jou en van de rest van je team bij hoeveel ze lopen en houdt dus ook bij wie bovenaan staat. Dat ‘winnen’ werkt belonend en dat gevoel missen we door de huidige situatie toch wel. Zo kreeg je voor de lockdown bijvoorbeeld een ‘beloning’ als je iemand hielp met een opdracht, of als je een sportprestatie neerzette. ‘Dat is een fijn gevoel, maar dat kan nu niet’, zegt Scherder.
Na zo’n wandeling studeer ik productiever
De app is erop ingesteld om te zorgen dat iemand elke dag gaat bewegen – en minstens twintig minuten. ‘Uit studies blijkt dat dertig minuten achter elkaar bewegen eigenlijk de bodem is’, zegt Scherder. Maar dat is niet voor iedereen realistisch, dus hebben ze het omlaag geschroefd naar twintig. ‘Maar veel mensen geven aan dat ze vaak wel langer lopen dan dat.’
Dat minimum aantal minuten is essentieel voor het positieve effect van wandelen op je lichaam en brein. ‘Pas na een half uur krijg je het hele stelsel op gang, met alle positieve gevolgen van dien.’ En dan moet je ook niet een stukje slenteren: het werkt pas als je stevig doorloopt. ‘Moderate intense heet dat: matig intensief.’
Elke dag bewegen
Maar is actiever sporten, zoals hardlopen, dan niet beter? ‘Dat valt tegen’, zegt Scherder. Als je ietsje intensiever sport dan wandelen – vigorous intense – dan levert dat wel iets meer op, maar bij volledige uitputting buigt het juist weer wat meer af. ‘Veel belangrijker is dat je elke dag beweegt.’ Wie twee keer per week heel intensief sport maar de rest van de week stilzit, heeft tóch een inactieve leefstijl.
Het lijkt echter in drukke periodes, zoals tentamenweken, soms moeilijk om tijd vrij te maken om te lopen. ‘Maar je moet dan juist zorgen voor fysieke prikkels’, raadt Scherder aan. ‘Dat verbetert namelijk je leervermogen.’
Ik hoop dat mensen ontdekken dat bewegen lekker is
Een stevige wandeling reset je systeem op een hoger niveau. De gebieden die zorgen voor de opslag van informatie worden actiever door het wandelen en je studeert efficiënter. ‘Die twintig minuten lopen is geen verloren, maar juist gewonnen tijd.’
Ook Yente heeft dat ervaren: tijdens de tentamenweken liep zij juist meer dan daarvoor. Na een wandeling had zij het gevoel dat ze er weer tegenaan kon. ‘Omdat ik me tijdens zo’n wandeling fysiek productief voelde, voelde ik me daarna ook op studiegebied productiever.’
Mindfulness
Annemarije herkent dat, maar moet zichzelf vaak wel dwingen om toch naar buiten te gaan. ‘Maar als je ‘s ochtends vroeg begint met studeren, dan ben je om een uur of vier echt niet meer zo productief. Als je dan even wandelt, dan kun je daarna wel weer even een paar uurtjes bezig. Ik zie het nu ook als een soort mindfulness.’
Ze denkt daarom dat ze ook na de lockdown blijft wandelen, al zal dat minder vaak zijn dan nu. ‘Als ik voldoende beweging krijg op een dag door andere activiteiten, dan ga ik niet wandelen.’ Maar op dagen waarop ze dat niet krijgt, wil ze nog wel haar ommetje maken. Datzelfde geldt voor Yente.
En dat is precies het doel van Ommetje. ‘Als ik over een paar jaar terugkijk op het effect van deze app, dan hoop ik dat het ervoor gezorgd heeft dat bewegen weer een normaal onderdeel is geworden van de dag’, zegt Scherder. ‘Dat het ertoe heeft geleid dat mensen weer ontdekt hebben dat bewegen gewoon heel lekker is.’ En dat je dus na een uur stilzitten denkt: ik maak even een ommetje.
