Weg met die binnenstadspanden
Een torenhoge energierekening, en nu?
Door Christien Boomsma
By Christien Boomsma
Christien Boomsma
Christien is sinds 2016 achtergrondcoördinator bij UKrant. Ze plant de achtergrondverhalen en begeleidt de auteurs. Bij haar eigen verhalen ligt de focus op wetenschap en academisch leven. Daarnaast schrijft ze veel over onderwerpen als sociale veiligheid en maakt ze graag persoonlijke interviews. In haar vrije tijd schrijft ze jeugdboeken en geeft schrijftrainingen.50 miljoen meer aan energie, dat is zo’n 5 procent van de totale begroting van de universiteit. Moeten mensen vrezen voor hun aanstelling?
Leuk is het allemaal niet. Maar, zegt Hans Biemans van het college van bestuur van de RUG, dat kan de universiteit hebben. De RUG-reserves zijn groot genoeg om een onverwacht hoge uitgave als deze te kunnen opvangen.
‘Ook als dit nog een jaar zou gebeuren’, zegt hij. ‘Maar tegelijk moeten we maatregelen nemen om dat niet te laten gebeuren.’ De reserves zijn immers bedoeld om te investeren in onderwijs of onderzoek: het primaire proces van de RUG. Niet voor het vullen van gaten.
Het zou best kunnen dat we met bepaalde activiteiten stoppen
Wat lastig is, is dat niemand precies weet hoe lang dit gaat duren en op welk niveau de prijzen gaan stabiliseren. Ook is het onduidelijk in hoeverre het Rijk de universiteiten gaat compenseren. Maar Biemans verwacht wel dat dat energie duur zal blijven en dat zal gevolgen hebben. ‘We moeten naar een bedrijfsvoering die weer in balans is. En we zullen maatregelen gaan zoeken op plekken waar die het primaire proces niet treffen.’
Toch zullen sommigen dat merken. ‘Het zou best kunnen dat we met bepaalde activiteiten stoppen en dat mensen wat anders moeten gaan doen’, zegt Biemans. ‘Die afweging moet je maken. Je kunt niet alle ballen in de lucht houden.’
Het instellen van ‘comforttijden’ moet het energiegebruik aan de universiteit snel met 20 procent terugbrengen. Maar is dat genoeg?
Nee, dat is het niet. Maar het is volgens Biemans wel een eenvoudige maatregel die snel groot effect zal hebben. Tegelijk wordt er nagedacht over andere oplossingen. Zo gaat het college versneld de verlichting aan de RUG moderniseren.
Dat is een fikse operatie, want de installaties moeten geschikt gemaakt worden voor LED-lampen. Biemans schat dat dit ‘een paar miljoen’ gaat kosten. Het goede nieuws: ‘Dat hebben we binnen drie jaar terugverdiend.’
Daarnaast wil de universiteit inzetten op meer installaties voor warmte-koudeopslag (WKO). ’s Zomers wordt koel water opgepompt om warme gebouwen te koelen. Dat verwarmde water wordt opgeslagen en in de winter gebruikt om gebouwen te verwarmen.
Veel gebouwen op Zernike maken daar al gebruik van, net als de UB. Ook medische wetenschappen krijgt een WKO en er zijn plannen om ook gebouwen in de binnenstad erop aan te sluiten. ‘Je zou een ringleiding kunnen maken waar je gebouwen als de rechtenfaculteit, het Harmoniegebouw en het Academiegebouw op aansluit’, suggereert Dick Jager, hoofd van het Green Office.
Veel panden in de binnenstad zijn slecht geïsoleerd en komen niet verder dan energielabel G. Wanneer gaat de RUG die nu eens aanpakken?
Kort gezegd? Voorlopig niet.
De overheid eist dat alle kantoorpanden vanaf 1 januari 2023 minimaal energielabel C hebben. Maar geen enkel binnenstadspand met label G – het Universiteitsmuseum bijvoorbeeld, of de kantoorpandjes van rechten – is nog voorzien van dubbel glas of extra isolatie.
Dat kan, want officieel gelden alle RUG-gebouwen als ‘onderwijsruimte’ en die hoeven niet aan die label-C-regel te voldoen. Bovendien zijn het vaak monumenten en ook dan geldt de regel niet. Maar tegelijk wil de RUG zich niet arm stoken. Dus hoe zit dat?
Nou, legt Biemans uit, hier is meer aan de hand. Hij vraagt zich af of de universiteit die panden überhaupt wel moet willen houden. Verduurzamen is kostbaar. En: ‘De portemonnee is nu eenmaal niet oneindig.’
Die hele mooie, maar onzuinige panden hebben we niet meer nodig
Veel van deze probleempanden worden gebruikt door rechten en letteren. Maar rechten gaat verhuizen naar de openbare bibliotheek. ‘En die wordt verbouwd naar de standaarden van nu’, zegt Biemans.
Dan volgt renovatie van het Harmoniegebouw. ‘En we moeten schuifruimte hebben om mensen dan een rustige werkplek te geven.’
Maar daarna? ‘Als je het mij vraagt hebben we die hele mooie, maar onzuinige panden niet meer nodig. En ik denk dat ’t het beste is dat we die afstoten.’
Biemans beseft dat niet iedereen daar blij mee gaat zijn. ‘Veel mensen vinden de panden in de binnenstad heel charmant’, zegt hij. ‘En dat begrijp ik wel, maar we zitten met een aantal die gewoon heel energie-onvoordelig zijn.’
Sommige panden zal de RUG nooit verkopen, belooft hij. Het Academiegebouw bijvoorbeeld. ‘Je hebt een aantal gebouwen, die zijn de kern, die doe je nooit van de hand.’ Maar daarnaast zijn er panden die je enkel nodig hebt voor een bepaalde periode. ‘En daar zou je dan afstand van kunnen doen. Dat is de basis voor ons voor het onderhoud.’
En Nijenborgh 4? Het is de grootste energieslurper van de RUG, maar door ruimtegebrek van de Faculty of Science and Engineering (FSE) kan het pand voorlopig niet gesloopt worden.
Nijenborgh 4 is een pand dat je ‘liever niet in je portefeuille zou hebben’, geeft Biemans toe. Ouderwetse afzuiginstallaties en ijzeren kozijnen maken het tot een hoofdpijndossier. Maar door de groei in ruimtebehoefte van FSE kan het niet – zoals ooit de bedoeling was – direct geheel gesloopt worden na ingebruikname van de Feringa Building.
Je kunt de zuidgevel van het Duisenberggebouw behangen met zonnepanelen
Biemans weet nog niet wat de toekomst is van Nijenborgh 4. Dat FSE de ruimte nodig heeft, is helder. Maar hoe de faculteit die gaat krijgen? Daar is hij nog niet uit. Nijenborgh 4 slopen en nieuwbouw neerzetten op dezelfde plek is een optie. Maar mogelijk is casco strippen en weer opbouwen wel duurzamer. Of slopen en een hele nieuw locatie zoeken. ‘Op dit moment vinden er studies plaats om uit te zoeken hoe we dat op een slimme manier gaan doen.’
Tot het zover is, concentreert FSE de mensen in zo weinig mogelijk bouwdelen om energiekosten te besparen.
Moet de RUG niet meer zonnepanelen neerleggen?
Meer zonnepanelen klinkt vanzelfsprekend, maar vrijwel alle daken die geschikt zijn voor het opwekken van zonne-energie hebben al panelen, zegt Hans Biemans. Ook nieuwbouw wordt steevast voorzien. De daken die nog over zijn – denk aan het dak van het Academiegebouw – zijn ofwel niet sterk genoeg om het gewicht te dragen, of zullen simpelweg niet genoeg opleveren.
Maar Dick Jager stelt dat we dat misschien moeten we dat heroverwegen. Mogelijk zijn onrendabele daken nu wél rendabel. Of moeten we iets meer out of the box denken. ‘Denk aan het Duisenberggebouw. Je zou de zuidgevel kunnen behangen met zonnepanelen. Dat kan er nog mooi uitzien ook, in verschillende kleurtjes.’
En de medewerkers? Kunnen die nog iets doen?
Ja. Lichten uitdoen. Computers uitschakelen als je vertrekt. Zonder klagen die extra trui aantrekken op kantoor. Maar daar houdt het wel een beetje op, denkt Jager.
Maar Biemans hoopt ook op extra input vanuit de academische gemeenschap, zegt hij. Er is kennis en inventiviteit aan de universiteit, zegt Biemans, en hij wil daar gebruik van maken. ‘Ik ben optimistisch in wat wij kunnen. Je kunt als organisatie alleen maar 400 jaar oud worden als je ook heel veerkrachtig bent en begrijpt wat er nodig is om de universiteit goed overeind te houden.’
