Al meer dan 130 stafleden van de universiteit roepen de RUG op om minder afhankelijk te worden van Big Tech. Ze willen bovendien een helder plan om dat doel in drie jaar te bereiken.
Het is al langer een punt van discussie dat universiteiten sterk afhankelijk zijn van de diensten van Google, Microsoft en Amazon. Vijf jaar geleden waarschuwden de rectores magnifici hier al voor, maar sindsdien is het alleen maar erger geworden.
Nu pas worden de gevaren daarvan goed zichtbaar, zeggen dataspecialisten Oskar Gstrein en Titus Stahl van de RUG. Ze lanceerden een petitie en een open brief – gehost door een onafhankelijk Frans bedrijf – waarin ze het college van bestuur aansporen om in actie te komen.
Op andere Nederlandse universiteiten, zoals Utrecht en Nijmegen, zijn vergelijkbare acties gaande. ‘We zijn tot nu toe uitgegaan van wederzijds vertrouwen en staande praktijken’, zegt Stahl. ‘Maar dat vertrouwen is nu volkomen verdwenen.’
Amerikaanse host
Alle data binnen de RUG-omgeving worden gehost door Amerikaanse bedrijven. E-mail en data-opslag loopt via Google. Brightspace maakt gebruik van de clouddiensten van Amazon. En dat zorgt ervoor dat de Amerikaanse regering daar toegang toe kan krijgen, zelfs als die data in Europa worden bewaard.
De zogenaamde Cloud Act uit 2018 maakt dit mogelijk als het in het nationaal belang wordt geacht. ‘Maar voor de huidige Amerikaanse regering is alles een veiligheidskwestie’, zegt Gstrein.
Een ander probleem is de transfer van data. Mocht de Amerikaanse overheid besluiten die plotseling te blokkeren, dan kunnen ze daarmee het werk aan de Europese universiteiten volkomen platleggen.
Wat ook kan gebeuren, is dat de EU het gebruik van de platforms verbiedt als de VS zich niet aan gemaakte afspraken houden. ‘Voor veel mensen was dat een abstract idee, maar nu kan iedereen wel een scenario verzinnen waarbij dat heel concreet wordt’, zegt Stahl.
Geen mandaat
Universiteiten moeten de afhankelijkheid van de Big Tech verkleinen, vinden ze. En dat kan: universiteiten in bijvoorbeeld Duitsland en Frankrijk worden minder sterk gedomineerd door Big Tech dan die in Nederland. ‘Hier is het 100 procent’, zegt Stahl.
Maar hoewel er binnen de RUG wel degelijk aandacht is voor de situatie, gebeurt er niet genoeg. ‘Het ontbreekt aan een duidelijk mandaat van het bestuur om ermee bezig te gaan en het verminderen van die afhankelijkheid mogelijk te maken’, zegt Gstrein. ‘Dat is het probleem.’
Tijd en geld
Hij beseft dat de universiteit niet meteen kan veranderen. Zoiets kost tijd en geld en vraagt om samenwerking met andere universiteiten. Maar door de beweging nu al in gang te zetten, kan de RUG er klaar voor zijn als dingen echt misgaan.
‘Uiteindelijk draait het niet om de middelen die je hebt, maar om wat voor organisatie je wilt zijn’, zegt Gstrein. ‘Je bent ofwel financieel efficiënt, of je bent minder afhankelijk qua waarden en academische vrijheid.’
Je kunt de open brief hier lezen en ondertekenen.