Vaak moet er iets gebeuren voordat er iets gebeurt [1]. Kijk maar naar de affaire met Diederik Stapel [2]. Door schandalen staat wetenschappelijke integriteit weer op de agenda [3], dus er is geen ruimte om de kantjes erbij af te lopen. En ik wist het vooraf, het hoort erbij [4].

Het schrijven van deze vier regels tekst kostte me een kleine 28 minuten.

Referenties zoeken kan veel tijd kosten. En ik heb er inmiddels 174 verzameld. Uren zoek ik naar dat ene artikel of presentatie waarin vermeld staat wat ik in mijn proefschrift gebruik. En terwijl ik steeds verder verdwaal in de duistere krochten van het internet, vraag ik me af of mijn tijd niet beter besteed is aan de voortzetting van mijn eigen onderzoek dan aan het zoeken van andermans.

Ik kan de referentie ook gewoon weglaten.

Direct gooi ik die gedachte weg. Natuurlijk zou ik ook krediet willen krijgen voor het werk dat ik gedaan heb. Maar mijn eigenbelang is sterker, hoe schaamtevol het ook is om te zeggen: ik zou het verschrikkelijk vinden als mijn promotie in gevaar komt. Het zou niet de eerste keer zijn dat er een promotie wordt gecanceld wegens onvoldoende bronvermelding [5].

Uit angst ben ik compleet de andere kant opgeslagen. Ik refereer me rot, opererend onder het motto ‘liever één teveel dan één te weinig’. Alles wat ik niet zelf bedacht heb wordt voorzien van een referentie. Zou mijn proefschrift over groen gras gaan, dan zou ik een referentie zoeken van de eerste persoon die gras groen noemde.

Zou ik de enige zijn? Tijdens een proefschrift-ontwijkend-gedrag momentje bereken ik van de plank met proefschriften in mijn kantoor het gemiddeld aantal referenties per proefschrift door de jaren heen. En inderdaad, na 2011, het jaar van de Stapel’s ontmaskering, stijgt het gemiddelde aantal referenties per proefschrift. Blijkbaar ben niet alleen ik geschrokken.

Mijn 174 referenties vullen inmiddels 9 pagina’s van mijn boekje. Met een oplage van 200 boekjes minus de vaste kosten, zijn de drukkosten voor die 9 pagina’s ongeveer 70 euro. Zelfs de tijd die ik doorbracht met zoeken lijkt mee te vallen: met een gemiddelde van zeven minuten per referentie zoals hierboven, zou ik eigenlijk maar tweeënhalve dag bezig zijn geweest met het verzamelen van de 174.

Dat heb ik er allemaal wel voor over om die titel binnen te halen.

[1] Opgetekend uit de mond van Johan Cruijff door Paul Onkenhout, Volkskrant, 30 januari 1999

[2] opgetekend uit de mond van Marc Hogenhuis, lijsttrekker Lijst Vooruitstrevende Studenten door Vincent Bongers, Leids Universitair Weekblad Mare, jaargang 35, nummer 28, 10 mei 2012

[3] opgetekend uit de mond van RUG-woordvoerder Gernant Dekens door Diane Romashuk, UK Magazine, 4, maart 2014

[4] Ad Melkert, uitgesproken op 6 maart 2002 tijdens het Lijstrekkersdebat naar aanleiding van de Gemeenteraads-verkiezingen, gedocumenteerd op geschiedenis24.nl op 28 februari 2010

[5] http://www.fiatjustitia.nl/artikel/plagiaat-gepleegd-bij-promotie-promovenda