Onlangs verscheen in De Groene Amsterdammer een artikel over de Vrije Universiteit (VU) in Amsterdam, die in al haar wijsheid had besloten om medewerkers een nieuwe plek te geven. Flexplekken, met een ‘clean desk’-policy, welteverstaan. Terecht werd geconcludeerd dat dit een van de uitspattingen is van het neoliberale denken, dat is doorgeschoten tot in alle hoeken van de maatschappij. Maar daar houdt het niet op.

Wij, studenten aan de Rijksuniversiteit Groningen, mochten onlangs stemmen voor een nieuwe universiteitsraad. Dit is een gekozen medezeggenschapsraad, waarmee studenten maar ook personeelsleden instemmingsrecht hebben op onder andere de begroting en de toekomstplannen van de universiteit. Er werd dus druk geflyerd, er werden appels uitgedeeld, een leuk filmpje verscheen op internet; allemaal om stemmers te trekken. Op het hoogtepunt van de campagne stonden er maar liefst drie organisaties flesjes water uit te delen bij de uitgang van de universiteitsbibliotheek. Van standpunten was niet echt sprake, of thema’s als de vergroting van de kantine en betere koffie moeten op een dergelijke manier worden gezien.

Efficiënt

Waarom vertel ik nu over deze universiteitsverkiezingen? Omdat er amper werd gestemd: nog geen derde van de studenten zag er de noodzaak van in. De meeste van de kiezers deden het ook nog als vriendendienst; ze kennen iemand binnen een fractie. Fracties is het daarom ook alles aan gelegen om studenten in de gelederen te hebben van alle studies. Maar hadden de stemmers echt hoop dat er iets zou gebeuren? Nee. Omdat iedereen weet dat we niet geregeerd worden door onszelf, maar door het College van Bestuur. In de komende jaren zullen studenten nog sneller en op een zo efficiënt mogelijke manier hun diploma krijgen.

Zijn er talenstudies die niet goed bezocht worden? Wegbezuinigen. Zijn er veel studenten geïnteresseerd in een baan in de journalistiek? Laten we maar een Bachelor Journalistiek gaan opzetten; dat is immers een branche waar ze geen mensen in zoeken. Bindend studieadvies werkt goed in het eerste jaar? Doe het maar elk jaar, laat ze zweten voor het geld wat ze betalen om hier les te volgen. En als we deze maatregel uiteindelijk toch niet doorvoeren, gewoon zeggen dat het niet het juiste effect zal hebben. Doel is uiteindelijk wel om de studenten hier op tijd weg te hebben. Zorg dat ze een strak uniform programma aflopen zodat ze geen kans hebben om zichzelf te ontwikkelen en te kiezen voor een eigen weg. Een eigen weg zou raar zijn; het kost alleen maar geld.

Voor mij, als Groningse student, is rector magnificus Elmer Sterken misschien wel de personificatie van deze kwalijke manier van besturen. Een econoom het onderwijs laten regelen; niet alleen de studies bij de Faculteit Letteren huiveren. Maar Sterken werkt hard en doet wat er in het hele land bezig is: ook aan de universiteiten in Amsterdam wordt het steeds bonter qua efficiëntie. Het kerndoel is geld besparen op onderwijs, ontwikkeling en diversiteit.

Strak pak

Wij worden niet langer onderwezen, wij krijgen niet langer meer de keuzes en de daarbij behorende foute keuzes die al generaties lang worden gemaakt. Wij worden opgeleid, gevormd. In een strak pak de arbeidsmarkt opgestuurd waar, laten we wel wezen, het er zeker niet rooskleurig voor staat. Twee studies doen zoals Balkenende: lastig. Langer studeren dan Rutte: onmogelijk. En dan krijg je misschien alumni die precies weten wat er op pagina 58 van het boek staat, maar wel nog bij de ouders thuis wonen. Geen tijd voor gehad tijdens de studie, en bovendien beïnvloedt het de studieresultaten. Alles in de naam van efficiëntie: bedankt neoliberalisme.

Misschien is deze ontwikkeling al zo lang bezig dat ik het niet door heb; de studietijd van mijn vader zal er zeker anders uitgezien hebben. En ook mijn docenten vertellen nog over tentamens maken op de kamer van de hoogleraar, met een kopje koffie en een koekje. Die tijden zijn voorbij. Maar we moeten tegenwoordig ook bang zijn dat we minoren kwijtraken, vakkenpakketten en vaak hele studies. Bij het grofvuil gezet vanwege een bezuinigingsronde. De universiteit overleeft het wel; die in Groningen bestaat in 2014 alweer 400 jaar. Maar of wij studenten het zullen overleven, dat is de vraag.

Freek Kilsdonk is student aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Dit opiniestuk verscheen eerder op de website van de Volkskrant, www.vk.nl