Naast de oude rotten die je overal wel hebt en die zich een leven met een permanent dak boven hun hoofd allang niet meer kunnen voorstellen, heb je hier veel jonge daklozen. Vaak loop ik langs weer een kartonnen bord met daarop een variatie van ‘broke’, ‘unlucky’, ‘got nothing’ en ‘anything helps’, met daarachter iemand die jonger is dan ik. Verkeerde keuzes, problemen thuis, studieschuld, en je staat zomaar op straat. Het kan snel gaan.

Contantloze samenleving

Voor mensen die geen sociaal vangnet gewend zijn, hoort dit erbij. Ik heb wel de indruk dat mensen daardoor ook genereuzer zijn. Het koffieconcept van 1 halen, 2 betalen, zodat een zwerver het andere kopje kan komen ophalen, is niet voor niets vanuit de VS overgewaaid. Bij Harvard Square zie ik regelmatig mensen broodjes of pizza weggeven en mogen daklozen met al hun spullen opwarmen in koffietenten en fastfoodketens. Maar toch, het overgrote deel van de voetgangers loopt ze straal voorbij en ik moet bekennen dat ik ook niet elke keer iets geef. Vaak om de simpele reden dat ik geen kleingeld op zak heb. Nog zo’n onverwacht gevolg van de contantloze samenleving. Wat moet een zwerver als niemand meer change in zijn portemonnee heeft?

‘Zo was er een actie om tampons en maandverband in te zamelen’
Je hebt in Boston ook gebieden waar ze minder opvallen, of met zo velen zijn dat je bijna de individuele gevallen niet meer opmerkt, zoals op een hoek in Boston Common, het stadspark. Hier, pal voor de poorten van Harvard, is het contrast echter enorm. Dure winkels, hippe cafés en universitaire bedrijvigheid. Allemaal gericht op de aankomende elite. De zwerver past niet in dit beeld.

Ik hoop dan altijd dat de studenten beseffen in wat voor bevoorrechte positie zij zich bevinden en ernaar handelen. Ik heb nooit gedacht dat ik het ooit zou zeggen, maar in dit geval wil ik heel graag geloven wat Jort Kelder altijd beweert: dat oud geld nog weet dat je iets voor het plebs moet doen. Liefdadigheid als lifestyle. Al zou je uiteraard kunnen beargumenteren dat zij dit alleen doen om het voetvolk zoet te houden en vooral niet te tornen aan het systeem om daarmee de eigen positie in stand te houden. Maar de zwerver op de hoek zou door een briefje van 5 dollar wel gewoon een iets leukere dag hebben.

Taboe

En er zijn inderdaad initiatieven van Harvardstudenten. Zo was er deze week een actie om tampons en maandverband in te zamelen voor dakloze vrouwen. De initiatiefnemers wilden daarmee aandacht vragen voor de bijzondere problemen van dakloze vrouwen en tegelijkertijd het taboe op het thema menstruatie slechten. Gemeenteraadslid Jan Devereux vond het een goede actie, want, zoals hij zei, het is belangrijk dat de studenten ook bij het leven buiten de campus betrokken zijn.

Hij zal dan ook wel blij zijn met de instelling Y2Y (youth to youth), een opvang voor dakloze jongeren, in het leven geroepen door Harvardalumni. Sinds vorig jaar november bieden zij slaapplekken aan voor leeftijdgenoten zonder permanent onderdak. De vaste staff bestaat uit Harvardstudenten. Eten, schoonmaak, maar vooral ook sociaal contact worden verzorgd door studentvrijwilligers.

Zoals het (ex-)Harvardianen betaamt is het concept goed doordacht, gesteund door kennis en kunde van onderzoekers en deskundigen uit eigen huis en bevriende instituten. En het zou Harvard niet zijn als er niet ook iets in zat voor de studenten. Ze leren er niet alleen dat er ook een andere werkelijkheid bestaat dan hun geprivilegieerde levens, maar doen er ook ervaring op met het runnen van een organisatie. Managementvaardigheden die later goed op hun CV staan, waarmee ze verder door kunnen groeien naar de top. Steeds verder verwijderd van de zwerver met zijn kartonnen bordje.