Arie Dijkstra doet online onderzoek
Geloven we dat de coronamaatregelen werken?
Arie Dijkstra hoort van alles om zich heen de laatste twee weken. ‘Die-en-die hield geen anderhalve meter, hoe kán dat nou?’ vragen mensen. Of: ‘Nou, ligt er iemand op de IC en wil de familie er per se bij. Snappen ze nou niet dat…’
De strikte regels die het kabinet heeft opgelegd staan of vallen met de manier waarop het grote publiek ze ervaart. ‘Heeft het zin?’ En een andere vraag, die daar nauw verband mee houdt: hoe erg denken mensen dat het is? ‘Als iets heel erg is, ben je bereid om flink te investeren’, legt Dijkstra uit.. ‘En dan denken mensen dat het zin heeft, omdat het om iets substantieels gaat.’
Eigen inschatting
Dijkstra zet in op een korte, snelle meting. Is het zo dat mensen massaal denken dat een bepaalde maatregel niet werkt? Zijn de maatregelen duidelijk genoeg? En maakt het uit of je iets doet voor jezelf of voor anderen? ‘Afstand houden doe je immers ook voor jezelf. Maar in je elleboog niezen, of dat met die zakdoekjes, dat doe je voor anderen.’
Het is uniek dat de overheid zoveel gedragingen oplegt aan mensen, weet Dijkstra. Maar tegelijk zullen mensen hun eigen inschatting daarvan maken. ‘Mensen vinden het concept van bacteriën en virussen ingewikkeld. Ze zijn er aan de ene kant bang voor, maar aan de andere kant: ze zien niets, dus er is niets.’
Mensen zullen wat ze horen langs de meetlat van hun eigen kennis en ervaringen gaan leggen, weet hij. ‘En dat maakt dat er nog altijd mensen zijn die zich niet aan die regels houden. Hoewel ik het opvallend vind, hoe goed we het doen met zijn allen.’
Tipping point
Heel lang zal dat alleen niet meer duren, zegt Dijkstra. In de eerste tijd stellen mensen hun vertrouwen in de overheid en het RIVM. Maar dan zullen ze merken dat het kosten heeft. Dat je gedrag soms gênant is, dat je dingen jammer vindt en dat je moeite moet doen.
‘Dan gaan ze opnieuw zoeken en denken: is het nu wel echt nodig? Als je elke dag naar de winkel moet en je hebt nog steeds geen corona en je ziet al die andere mensen, dan denk je: blijkbaar loopt het zo’n vaart niet. Mensen gaan hun eigen bewijs genereren.’
Dan kan er een tipping point komen, zegt Dijkstra, waarop de maatregelen niet meer zullen werken om het virus in te dammen.
Dijkstra heeft minimaal driehonderd respondenten nodig, maar hoopt dat het er meer worden. Het is immers belangrijk dat er voldoende spreiding is tussen bijvoorbeeld hoog- en laagopgeleide respondenten, mannen en vrouwen, enzovoort.
En dan? De gedragspsycholoog verwacht dat hij er over twee of drie weken mee aan de slag kan. ‘Dan hoop ik het snel aan een Nederlands tijdschrift te kunnen aanbieden’, zegt hij. ‘En hopelijk kan ik de resultaten dan ook meteen met UKrant delen.’
Meedoen? Check de vragenlijst.