Fan van voornemens
Gefeliciteerd! Je hebt weer een jaar overleefd. Je hebt weer een kerstvakantie en alle daarbij horende sociale verplichtingen overleefd. Hoe vond je het? Heb je lekker gegeten? Heb je dertig keer hetzelfde verhaal over je studie en je liefdesleven – de enige twee onderwerpen waar ooms en tantes ooit in geïnteresseerd lijken te zijn – moeten vertellen? Heb je goede voornemens verzonnen?
Velen vinden goede voornemens onzin. Terecht misschien, want wie houdt zich er immers aan? Maar ik ben fan. Ik ben een optimist. En wat is er optimistischer dan elk jaar opnieuw geloven in nieuwe kansen en nieuwe keuzes?
Goede voornemens doen me denken aan een van mijn favoriete filosofen, Jean-Paul Sartre, en zijn idee van ‘te kwader trouw’ zijn. Te kwader trouw zijn betekent dat je doet alsof je vast zit. Alsof je niet vrij bent.
Denk aan een ober die zijn rol te serieus neemt. Die net iets te snel loopt, iets te vriendelijk lacht en iets te amicaal doet. Hij is op dat moment ober, niet zichzelf. Hij bestaat alleen in de ogen van anderen. Hij speelt een rol, te trouw, te kwader trouw, en verliest daarmee zijn eigen identiteit.
Of neem een wekker. Als deze gaat, word ik vloekend en tierend wakker: stom ding. Ik vloek op mijn wekker, terwijl ik hem toch echt zelf gezet heb. Ik word boos op een schim. Op mezelf, maar ik doe alsof dat niet zo is. Zelfbedrog.
Ik vloek op mijn wekker, terwijl ik hem toch echt zelf gezet heb. Ik word boos op een schim
We doen het de hele tijd. We geloven in het concept van ‘sociale verplichtingen’. We voelen ons gedwongen vanuit de universiteit om tentamens te maken. Ondertussen vloeken en tieren we op alles om ons heen. We voelen ons klemgezet, vast, gevangen.
En dat betekent niet dat je familie niet boos was geworden als je niet naar het kerstdiner was gegaan. En ook niet dat je je studie haalt zonder studiepunten. Maar het zijn geen verplichtingen, het zijn keuzes. Keuzes die jij hebt gemaakt. Keuzes die je maken tot wie je bent.
Maar rond de jaarwisseling geloven we weer in onze vrijheid. Dan reflecteren we. We denken na over wat voor verhaal we volgend jaar aan onze ooms en tantes willen vertellen en hoe we daar kunnen komen. En dat noemen we dan een goed voornemen.
Voor het geval je de goede voornemens vergeten bent dit jaar, heb ik er één voor je: besef dat je vrij bent. Vloek niet op je wekker, tier niet over de universiteit. Werk vooral in een koffietentje, maar verschuil je niet achter de rol van ober.
Wees trouw aan jezelf, niet te kwader trouw. Je bent authentiek, uniek en altijd vrij. Niet alleen in de kerstvakantie, maar elke dag. Elke keuze die je maakt, maak jij.