Archeologen zoeken met behulp van vondsten uit het verleden naar antwoorden over de geschiedenis van de mens en de aarde. Een belangrijke vraag is dan altijd: hoe oud zijn de botten, potten of zaden? Van over de hele wereld sturen archeologen hun vondsten naar Groningen voor een precieze datering. Hans van der Plicht, bijzonder hoogleraar isotopen archeologie: ‘Niet alle landen hebben een goed C14 lab met een deeltjesversneller om zulke objecten te kunnen dateren. Wij zijn in Nederland ook het enige C14 lab.’

De C14 dateringsmethode is gebaseerd op het feit dat elk levend wezen een bepaalde hoeveelheid radioactief koolstof bevat, legt Van der Plicht uit. Als het organisme sterft, dan verdwijnt dat radioactieve koolstof in de loop van de tijd. Zo kun je de leeftijd bepalen: hoe minder radioactief koolstof er over is, hoe ouder het object.

Van der Plicht: ‘We hebben maar een hele kleine hoeveelheid materiaal nodig. En we onderzoeken echt van alles, van mammoetbotten tot hout- en kledingresten, maar ook zaden uit het Midden-Oosten. Ja, die worden gewoon per brief opgestuurd. We hebben in het verleden natuurlijk ook de veenlijken in het Drents Museum uitgebreid onderzocht. Die zijn ongeveer 2000 jaar oud, dat valt dus mee, die mammoeten zijn 30-40.000 jaar oud.’

Tussen de Russen

Groningen werkt onder meer veel samen met Russische onderzoekers, aldus Van der Plicht. ‘Zij hebben zelf geen moderne deeltjesversneller om dit soort onderzoek mee te doen. Voor museum de Hermitage in St. Petersburg doen wij bijvoorbeeld dateringen van menselijke botten. Die zijn ongeveer 2500 jaar oud, en afkomstig van de Scythen, een nomadisch volk van Iraanse afkomst, dat uiteindelijk de Oekraïne en Rusland bereikte.’

Een andere spreker is promovendus Mans Schepers, hij onderzoekt de invloed van de mens op het landschap en kijkt onder meer naar de terpentijd, ongeveer 6000 jaar geleden. ‘Het idee dat onze voorouders heel bewust omgingen met de natuur en er een soort oersituatie is geweest waarin er een evenwicht bestond, is een mythe. Ik denk dat er altijd al een sterke menselijke component in het landschap is. Omdat mensen er nu eenmaal woonden, niet omdat ze bezig waren met ‘natuurbeheer’. Alleen omdat er toen nog maar zo weinig mensen waren, is het geen zootje geworden, zoals nu. Dat verhaal van de nobele wilde, die in harmonie leeft met moeder aarde, daar geloof ik niet zo in. De huidige primitieve volkeren kiezen niet bewust voor een bepaalde manier van ‘onderhoud van het landschap’, ze proberen er gewoon het beste van te maken, zoals iedereen. In de westerse maatschappij betekent dat olie boren en snelwegen aanleggen. Zij hebben die mogelijkheid niet, daarom is hun invloed op de omgeving minder zichtbaar.’

 

Kenniscafé Groningen. Hoe oud is dat bot?

Naast Van der Plicht en Schepers zal ook stadsarcheoloog Gert Kortekaas aanwezig zijn.

Datum: Donderdag 28 maart 2013

Tijd & plaats: 17.00 – 18.30 uur | ForumImages, Hereplein 73, Groningen

Kaarten: Toegang is voor iedereen gratis, maar een toegangsbewijs is verplicht. De kaarten zijn op 28 maart vanaf 16.00 uur af te halen aan de kassa van ForumImages.

 

26 maart 2013