De prefrontale cortex in onze hersenen maken ons wie we zijn. En toch proberen we die voortdurend het zwijgen op te leggen. Met liters pure alcohol per jaar, weet columnist Pol Stam.
De zomervakantie staat voor de deur en dat betekent reizen, zonnen, zwemmen en, voor velen, drinken. Nederlanders drinken gemiddeld 8,5 liter pure alcohol per persoon per jaar, een groot deel hiervan in de zomer. Alcohol is zo’n belangrijk onderdeel van onze cultuur dat je het bijna een aspect van ons menszijn zou kunnen noemen.
Maar wat maakt een mens een mens? Verstand, persoonlijkheid, empathie, creativiteit? Of misschien wel een combinatie hiervan. Al deze kenmerken komen namelijk samen in één hersengebied: de prefrontale cortex, die verantwoordelijk is voor complexe taken en impulsbeheersing. In zekere zin is de prefrontale cortex wat ons mensen maakt.
Des te ironischer is het dat mensen al duizenden jaren op zoek zijn naar manieren om de prefrontale cortex uit te schakelen. Al vroeg in de geschiedenis ontdekte men dat bepaalde stoffen, zoals opium en cannabis, een remmende werking op dit hersengebied hebben.
Maar het meest bekende voorbeeld blijft alcohol. Het krachtige onderdrukkende effect van alcohol op de prefrontale cortex leidt tot slecht doordachte keuzes, een lossere tong en verlies van impulscontrole.
Alsof menselijkheid gelijkstaat aan doelloos springen, onverstaanbare leuzen schreeuwen en omvallen
Sommigen denken hierdoor dat alcohol de menselijke aard blootlegt zoals die is, mensen laat zien zoals ze echt zijn. Immers, met alcohol op zijn mensen opener, eerlijker en durven ze dingen die ze anders niet zouden doen. Dat is nogal pessimistisch, alsof menselijkheid gelijkstaat aan doelloos rondspringen, onverstaanbare leuzen schreeuwen en omvallen op straat.
Helaas is onze prefrontale cortex met zijn vervelende denkprocessen, verstand en impulsbeheersing de dag nadat we hem het zwijgen probeerden op te leggen gewoon weer terug. Hoe graag we soms ook van dit hersengebied af willen zijn, het blijft onbekommerd doorwerken; onze impulsbeheersing.
Het roept de vraag op waarom we dit zo weinig waarderen. Blijkbaar ervaren we de eigenschappen die de mens menselijk maken soms als belemmerend. Dus neigen dezelfde hersenen die deze eigenschappen voortbrengen ernaar om ze uit te schakelen.
Misschien is juist die tegenstelling de condition humaine. Dus als je deze zomer op het strand of op een terras je prefrontale cortex weer eens het zwijgen oplegt, bedenk dan: niet alcohol, maar het menselijke verlangen ernaar laat zien wie we echt zijn.
POL STAM