Docent Tjeerd Andringa die onlangs door de RUG werd geschorst, was erg populair bij veel studenten. Zo populair dat we de verkiezing van de Docent van het Jaar 2022 wel kunnen afblazen, denkt columnist Gerrit Breeuwsma.
Een non-conformistische, charismatische docent die buiten de gebaande paden durft te treden, veel verlangt van zijn studenten en niet snel tevreden is. Iemand die studenten stimuleert en uitdaagt kritisch te denken, veel over de meest uiteenlopende onderwerpen weet en daar altijd een goede discussie over kan voeren.
Het is zo maar een kleine bloemlezing uit de kwalificaties die toegeschreven werden aan de RUG-docent die momenteel het meest in het nieuws is. Dat ziet de RUG graag, docenten die in het nieuws zijn en als het maar even kan, wordt daar melding van gemaakt in nieuwsbrieven.
Ook fijn als zo’n docent populair is bij zijn studenten. Een docent voor wie zijn rol zich niet beperkt tot wat er in de collegezaal plaatsvindt, maar die het gesprek met zijn studenten voortzet op de gang, doorvraagt naar hun wetenschappelijke interesses en ambities en zo een diepgaande relatie weet te creëren.
Wederom fraaie eigenschappen en alles op een rijtje gezet zou je bijna concluderen dat we de verkiezing van de Docent van het Jaar 2022 wel kunnen afblazen, want daar kan met al deze lof maar één docent voor in aanmerking komen.
Enthousiast? Ik? Ik schrok daar behoorlijk van
Maar ja, dan gaat het mis, want de docent in kwestie baseert zijn kennis op aanvechtbare en dubieuze bronnen, is niet vrij van complottheorieën en schuurt aan tegen antisemitische opvattingen. Ook zet hij zijn kritiek wel heel eenzijdig in voor zijn eigen gelijk en wat misschien wel het ergste is, hij diskwalificeert studenten die niet bereid zijn mee te gaan in zijn denkwijze.
De RUG heeft de docent inmiddels op non-actief gezet en distantieert zich van zijn opvattingen, maar de affaire laat zien wat de valkuil is van wat tegenwoordig vaak uitgevent wordt als de ideale docent: bevlogen, gepassioneerd, enthousiast. Eigenschappen waar je niet tegen kunt zijn. Toch?
Eerlijk gezegd kom ik dit soort kwalificaties de laatste jaren ook wel eens tegen in mijn cursusevaluaties. ‘De docent was erg enthousiast en leek echt te geloven in wat hij vertelde’, las ik nog onlangs en ik schrok daar behoorlijk van. Enthousiast? Ik?
Het klinkt misschien positief, maar het heeft ook iets neerbuigends, alsof je niet helemaal serieus genomen wordt; van je hobby je werk hebt weten te maken. Of andersom, zoals we onlangs zagen bij de gynaecoloog die zijn eigen zaad gebruikte voor de inseminatie van wensmoeders en zo minstens 21 nazaten op de wereld heeft gezet.
Het zaad dat onze docent insemineerde kwam niet van zijn stadsakkertje, maar moeten we denk ik metaforisch zien. Het sterkte me niettemin in het idee dat je moet uitkijken met al te veel bevlogenheid, passie, en enthousiasme.
De geestdrift maskeert hun onkunde en stuurloosheid
In zijn prikkelende essay Pleidooi tegen enthousiasme wijst filosoof en publicist Coen Simon op de keerzijde van wat op het eerste gezicht zo nastrevenswaardig lijkt. Geestdrift en enthousiasme zijn aanstekelijk en in staat onszelf en anderen in beweging te brengen, maar de vorm is daarbij veel belangrijker dan de inhoud.
Overtuigingen doen het altijd beter dan twijfels, maar het eerste dat daarbij in het gedrang komt, is de waarheid en Simons laat zien hoe dit anti-vaxxers, klimaatontkenners en complotdenkers in de kaart speelt. De geestdrift waarmee die hun zekerheden aan de man weten te brengen, maskeert hun onkunde en stuurloosheid.
Enthousiasme en overmoed liggen dicht bij elkaar en gaan soms naadloos in elkaar over, aldus Simon. Maar, voegt hij eraan toe, alles waar we vandaag nog enthousiast over zijn, kunnen we morgen als naïef, stellig en zelfgenoegzaam ervaren.
Waarvan akte.
Wie nog steeds kritisch na wil denken, beveel ik het boekje graag aan. Of ben ik nu misschien iets te enthousiast?
GERRIT BREEUWSMA