Stappen in Groningen
‘Een kerel wilde me zoenen’
Het is zaterdagavond en de straten van Groningen zijn vol studenten die van pub naar club naar shoarmatent fietsen. Op de stoep van café The Crown, op de hoek van het Zuiderdiep, kun je het gegalm horen van een dronken massa die meezingt met de muziek. Binnen ruik je de geur van zweet en gemorst bier.
Binnen vind je ook mij, Ingrid, samen met mijn beste vriendin. We zijn aangeschoten en hebben het geweldig naar onze zin, tot er twee jongens van onze leeftijd op ons af komen. Zij hebben aanzienlijk meer gedronken en loeren naar ons met een glazige, maar vastberaden blik, hun voorhoofden glimmend van het zweet. Ze beginnen met ons te dansen, steeds een stapje dichterbij, terwijl wij steeds weer een stap achteruit deinzen.
Het voelt ongemakkelijk, dat ze ons achtervolgen alsof we een prooi zijn. Ze negeren onze afwerende signalen – het afstand nemen, het mijden van oogcontact. Dan staan we in een hoek en hebben ze ons klem. Een van de jongens grijpt de hand van mijn vriendin en probeert haar naar zich toe te trekken. Ze rukt zich los en we vluchten door de kolkende massa weg, op zoek naar de mannelijke vriend met wie we hier zijn gekomen.
Later zien we dezelfde jongen buiten voor de kroeg staan te tongen met een meisje dat net zo laveloos is. Ze giechelt en duwt hem telkens weg. Het lijkt op een spelletje, maar hij trekt haar telkens weer naar zich toe. Hij heeft eindelijk zijn prooi gevangen.
Achtervolgd en betast
Voor ons bleef het die avond gelukkig bij ergernis. Maar uit een onderzoek dat Sikkom eerder dit jaar uitvoerde onder stappers in Groningen, blijkt dat zes van de tien respondenten weleens te maken hebben gehad met seksueel grensoverschrijdend gedrag. Overwegend vrouwen zijn het slachtoffer.
Of het nou een studiegenoot is, een vriendin of een kennis, iedereen kent wel een meisje dat tijdens het dansen betast werd of op straat werd achtervolgd. Dus hoe veilig voelen studentes zich in het Groningse uitgaansleven? Samen met student-redacteuren Veronika, Javier en Thijs ging ik op een gewone donderdagavond naar bekende plekken als De Zolder, Warhol en nachtclub Sunny Beach, om daar te praten met studenten en barpersoneel.
Je hebt toch die angst dat er iets kan gebeuren
Om tien uur ’s avonds is het ramvol op De Zolder. Het is jamsessie-avond, wat niet te missen is: er wordt luid gejuicht om de gitaarmuziek. In de hoek, vlak naast ons tafeltje, zit een groepje meiden te kletsen.
Een van hen is Arina, een studente uit Litouwen die niet vaak uitgaat, maar zich hier wel veilig voelt tijdens het stappen dan in haar eigen land. ‘Ik denk omdat ik altijd op de fiets ben’, zegt ze. ‘Dan is het makkelijker om weg te komen als het misgaat.’
Zelf is ze nog nooit lastiggevallen, zegt ze, maar ze volgt toch het advies van een vriendin: ‘Nooit oogcontact maken met jongens die aan de bar zitten.’ Ze heeft ook haar eigen strategie bedacht, ‘voor het geval dat’. ‘Als iemand op me af komt, zeg ik dat ik herpes heb en dat ik ze met liefde wil infecteren’, lacht ze.
Altijd op je hoede
Het is een tegenstrijdigheid die we de hele avond horen terugkomen: hoewel studentes zich veilig voelen in Groningen, zijn ze altijd op hun hoede. ‘Je hebt toch die angst dat er iets kan gebeuren’, legt een Italiaanse studente uit die samen met wat vriendinnen buiten op het pleintje staat. Daarom drinkt ze nooit te veel. ‘Ik wil helder blijven. Nu ook, daarom drink ik cola’, zegt ze terwijl ze het flesje omhoog houdt.
De Zolder wordt steeds drukker en de vloer kleeft meer met elke stap die we zetten. Terwijl we ons een weg banen door de menigte, raken we even van elkaar gescheiden. Ik – Ingrid – passeer vijf jongens en een van hen schreeuwt iets naar me in het Nederlands. Uit beleefdheid stop ik en vraag wat hij zegt, en dan volgt er een spervuur van vragen.
‘Ben je hier alleen? Heb je een vriend? Wat is je type? Een van de jongens wijst naar zijn vriend en zegt met een serieus gezicht: ‘Hij wil wel een sugar daddy zijn, als je interesse hebt.’ Waarop de vriend me eens goed bekijkt, glimlacht en zegt: ‘Je bent prachtig.’
Het is een onschuldig gesprek, en toch vraag ik me opeens af: waar ligt eigenlijk de grens tussen ongemak en seksuele intimidatie?
Grens overschreden
Voor een Spaanse studente die we op weg naar de uitgang tegenkomen, is het antwoord duidelijk. Zij maakte namelijk mee dat die grens werd overschreden toen ze na het uitgaan samen met een vriendin terug naar huis liep. Het was 4 uur ’s nachts en opeens begonnen twee jongens vieze praatjes naar ze te roepen.
‘We reageerden niet en liepen door, maar toen volgden ze ons. We raakten in paniek en gingen steeds harder lopen, maar zij ook.’ Ze waren al bijna aan het rennen toen ze opeens een zoenend stel zagen staan. Ze deden alsof dat bekenden waren. ‘We hebben een tijdje staan praten en toen gingen die mannen weg’, vertelt ze, nog altijd rillend om wat er had kunnen gebeuren.
Ik moest hem drie keer achter elkaar wegduwen
Als we de knusse sfeer van De Zolder verruilen voor de coole vibes van Warhol, merken we dat die grens niet voor alle studenten zo duidelijk is. Voor de gevel van de kroeg staat een groepje Duitse meiden zelfgerolde sigaretten te roken. Zij zijn er heel beslist over: ze zijn nog nooit lastiggevallen in Groningen.
Maar terwijl ze vertellen over de voorzorgsmaatregelen die ze desondanks nemen – ze hebben hun locatiegegevens altijd aan staan – herinnert een van hen zich opeens hoe een vreemde haar van achter vastgreep toen ze aan het dansen was in Het Feest. ‘Hij sloeg zijn arm om mijn middel en ik probeerde hem weg te duwen. Toen deed hij het weer. Ik moest hem drie keer achter elkaar wegduwen.’
‘Oh, en er was ook die andere vent’, weet een van de anderen nu weer. Ze vertelt over de keer dat ze zich door de mensenmassa wrong in Wolter Wolthers, op zoek naar een vriendin. ‘Een of andere kerel probeerde me te zoenen’, zegt ze. Maar dan bagatelliseert ze het incident meteen: ‘Zo erg was het niet. Ik dook gewoon weg en ging ervandoor.’
Codewoord
De meeste meiden die we spreken vinden dat de situatie hier beter is dan in hun eigen land, of dat nou Duitsland, Litouwen of Italië is. Maar dat wil niet zeggen dat hier nooit iets gebeurt, bevestigt ook de bartender bij Warhol.
Tot ik een vriendin kreeg, had ik me nooit gerealiseerd dat het zo erg was
Ze schudt met de cocktailshaker en giet wat waarschijnlijk de tiende cosmopolitan van de avond is in een glas. Als vrouwelijke bartender, vertelt ze ondertussen, heeft ze vaker met overschrijdend gedrag te maken dan de gasten.
‘Mannen proberen ons constant in bed te krijgen. Eén vent vroeg me zelfs hoe strak mijn kutje was’, zegt ze walgend. ‘Dat soort schoppen we er natuurlijk meteen uit.’ Voor gasten die worden lastiggevallen is er een codewoord, dat ook in veel andere Groningse uitgaansgelegenheden gebruikt kan worden. Als je bij het personeel vraagt naar ‘Angela’, grijpen ze in.
Oogje in het zeil
Maar vaak zijn het niet de medewerkers die een oogje in het zeil houden voor vrouwen, maar een mannelijke vriend. Het is om 1 uur ’s nachts nog rustig in Sunny Beach, maar aan de bar zitten twee meiden en een jongen shotjes te drinken met popliedjes uit de jaren nul op de achtergrond. De jongen heeft als bartender gewerkt, vertelt hij, en weet daardoor waar hij op moet letten als hij uitgaat met meiden.
‘Als ze naar de wc gaan, let ik op hun drankjes. Soms leg ik mijn hand er zelfs overheen zodat niemand er iets in kan doen’, zegt hij. ‘Ik zal ze altijd beschermen.’ Voor vrouwen, weet hij, brengt uitgaan veel meer risico’s met zich mee. ‘Als ik met andere mannen uit ben, let ik lang niet zo goed op mijn omgeving.’
Even verderop beaamt een andere jongen dat. ‘Tot ik een vriendin kreeg, had ik me nooit gerealiseerd dat het zo erg was. Door haar verhalen werd hij zich bewuster van het gedrag van andere mannen. Elke keer dat ze ’s avonds zonder hem de deur uitgaat, spelen die gevaren door zijn hoofd. ‘Ik begrijp nu waarom meisjes samen naar de wc gaan’, zegt hij. Het is niet eens echt als grap bedoeld.