Banen en onderzoek op losse schroeven
Bang voor de bezuinigingen
Door Rob van der Wal
By Rob van der Wal
Rob van der Wal
Rob begon als student-redacteur bij UKrant en is sinds mei 2023 terug als vaste medewerker. Hij schrijft nieuwsberichten, achtergrondartikelen – met een voorkeur voor wetenschap – en houdt zich bezig met internationaliseringszaken. Daarnaast werkt Rob als freelance wetenschapsjournalist. In zijn vrije tijd is hij drummer, radiomaker en moestuinier.Scott Trager was druk bezig met sollicitatiegesprekken om een vrijgekomen plek bij astronomie op te vullen toen hij van de Faculty of Science and Engineering het bericht kreeg dat er een vacaturestop was vanwege de bezuinigingen. ‘Het was rot om de kandidaten het nieuws te moeten vertellen, maar gelukkig vatten ze het goed op’, zegt hij.
Pedro de Faria, hoogleraar innovation management aan de Faculteit Economie en Bedrijfskunde, wordt om de haverklap aangeklampt door mensen die zich afvragen hoe het nu moet met hun contract.
En aan de Faculteit der Letteren, zegt een medewerker, zorgt de vacaturestop ervoor dat er meer werk is voor minder docenten, wat de kwaliteit van het onderwijs beïnvloedt.
Onzekerheid
De ruwweg 1 miljard euro die de nieuwe regering wil bezuinigen op het hoger onderwijs en de wetenschap komt bovenop maatregelen die de RUG eerder dit academisch jaar aankondigde om de stijgende kosten, lagere studentenaantallen en de al eerder aangekondigde reductie van de regeringsbijdrage op te vangen.
Het voelt alsof de regering tot doel heeft het hoger onderwijs te beschadigen
Hoe de bezuiniging – ongeveer 10 procent van het totale onderwijsbudget en vergelijkbaar met het bedrag dat omgaat in een universiteit als de RUG – vorm gaat krijgen, is nog niet duidelijk. Kersvers onderwijsminister Eppo Bruins moet de coalitieovereenkomst nog uitwerken in concreet beleid. Maar de RUG loopt de komende jaren mogelijk tot 80 miljoen euro mis en de gevolgen daarvan worden nu al gevoeld op de universiteit.
Gaan er ontslagen vallen? Betekent dit het einde voor prestigieuze onderzoeksprojecten? Het blijft vooralsnog afwachten, maar de onzekerheid knaagt aan veel medewerkers.
Onderwijskwaliteit
‘Het is een gekke periode’, zegt de letterenmedewerker. ‘We zijn bang voor bezuinigingen, maar we weten niet wat we moeten verwachten.’ De medewerker wil anoniem blijven, ‘omdat ik me door de sfeer hier niet veilig voel om mijn mening te geven. De mensen zijn bang voor de gevolgen als ze bezwaar maken tegen de maatregelen.’
De aankondiging was een schok, zegt de medewerker. ‘We wisten dat we minder inkomsten zouden hebben door de internationaliseringswet, maar ik had niet verwacht dat er nog zoveel meer geld gekort zou worden. Het voelt echt alsof deze nieuwe regering tot doel heeft om het hoger onderwijs te beschadigen.’
Als dat klopt, slagen ze daar nu al in, denkt de medewerker. ‘De faculteit wil meer studenten per vak om zo tijd te besparen voor de medewerkers en er is een vacaturestop.’ Daardoor moeten de overgebleven docenten meer lessen geven ‘en dat heeft invloed op de studenten en de kwaliteit van het onderwijs’.
Vragen
Ook De Faria denkt dat de bezuinigingen, met daar bovenop de plannen om de instroom van internationals in te perken, een slechte zaak zijn. ‘Deze hele situatie is belachelijk’, zegt hij. ‘De regering zegt dat ze het onderwijs willen verbeteren en dat ze Nederlandse studenten willen beschermen, maar deze maatregelen raken alle studenten. En de universiteiten worden er alleen maar slechter van, omdat het budget per student kleiner wordt.’
We hebben geen idee waarom wij het slachtoffer zijn
Omdat hij afdelingshoofd is, komen er veel mensen naar hem toe met vragen. ‘Ze willen weten wat de gevolgen van de bezuinigingen zijn, wat er gaat gebeuren en of hun contract erdoor geraakt wordt.’
De Faria doet zijn best om hen gerust te stellen. ‘Ik zeg dat er maatregelen genomen zullen worden en dat de RUG een heel goede werkgever wil zijn. Ik ben blij dat de RUG de tijd neemt om hierover na te denken en niet overhaast handelt. Ze hoeven gelukkig ook niet meteen iets te doen.’
Volgens hem moeten er twee dingen gebeuren: ‘Ten eerste moeten we plannen gaan maken en niet in paniek raken. Die plannen moeten niet onomkeerbaar zijn, zoals het schrappen van een studieprogramma. En ten tweede moeten we blijven lobbyen en met zoveel mogelijk mensen praten. We moeten benadrukken dat we goede universiteiten hebben.’
In shock
Maar weinig afdelingen worden zo hard geraakt als NOVA, een gezamenlijke astronomie-onderzoeksschool van de RUG, UvA, Radboud Universiteit en Universiteit Leiden. De geplande bezuinigingen betekenen dat ze met hun instrumentontwikkeling moeten stoppen.
Trager en zijn collega’s waren ‘in shock’ toen ze hoorden dat de regering de sectorplangelden wil schrappen. Die zouden tot zeker 2031 doorlopen. ‘Het raakt in feite ons complete budget’, zegt Trager, RUG-hoogleraar en wetenschappelijk directeur van NOVA. ‘We hebben geen andere structurele financiering.’
Dit soort bezuinigingen zijn slecht voor het moreel in de onderzoeksgroep
De onderzoeksschool behoort tot de absolute wereldtop in de astronomie en levert onder meer instrumenten voor de James Webb-ruimtetelescoop. ‘We hebben geprobeerd te bedenken waarom wij het slachtoffer zijn, maar we hebben geen idee.’
Niemand had de koerswijziging van de regering voorzien, maar het is ook geen logische zet, zegt Trager. ‘We geven als land al minder van ons jaarlijkse overheidsbudget per hoofd van de bevolking uit aan wetenschap dan landen als Duitsland, de VS, China en Frankrijk. We doen het op wetenschappelijk vlak al geweldig met weinig geld.’
Hij is bezorgd om de reputatie van NOVA, maar ook om de toekomst van zijn collega’s. ‘Stel je eens voor dat je te horen krijgt dat je over twee of drie jaar misschien geen baan meer hebt? Wat zou jij doen?’ zegt hij. ‘Dit soort bezuinigingen zijn slecht voor het moreel in de onderzoeksgroep. Mensen gaan hierdoor op zoek naar een andere baan.’
Verzet
De letterenmedewerker is verbaasd dat er in Nederland niet heftiger gereageerd wordt op de bezuinigingen. ‘In veel andere landen zouden mensen luid protesteren als er op deze manier gemorreld werd aan de financiering van het hoger onderwijs.’
Het gebrek aan steun vanuit de maatschappij is een probleem, zegt de medewerker. ‘We gaan erop afgerekend worden dat de kwaliteit van het onderwijs verslechtert, maar de regering geeft ons geen andere keus. De vraag is wanneer je je gaat verzetten en weigert deze bezuinigingen te accepteren.’
De RUG heeft nog niet formeel gereageerd op de plannen, maar bestuurslid Hans Biemans zei in de universiteitsraad dat de bezuinigingen misschien contractbreuk zijn van de regering. ‘We kijken ook in juridische zin wat er nu gebeurt, of we dat kunnen aanvechten’, zei hij. ‘We zullen alles doen wat we kunnen om dit om te buigen.’