Letteren
wankelt
Bij de reorganisatie van letteren werden twee jaar geleden 33 voltijdsbanen geschrapt. Maar opnieuw duikt de faculteit in de rode cijfers.
Twee tot vijf ton in de min, in de komende drie jaar.
Redding moet komen van de brede bachelor Europese talen en culturen en de opleiding mediastudies. Maar het aantal inschrijvingen blijft achter.
Ook het aantal studenten dat te lang studeert – en dus extra geld kost – is bovengemiddeld hoog.
Tot nu toe krijgt de faculteit 1,8 miljoen per jaar van de overheid om de geesteswetenschappen te steunen. Maar of dat zo blijft is onzeker.
Toch zet de faculteit niet in op een plan B. Bestuurder Egon Dietrich: ‘Je kunt niet niet geloven in je eigen plannen.’
Leestijd: 5 min. (1245 wrdn)
Letteren blijft een kwetsbare faculteit, blijkt uit de onlangs gepubliceerde RUG-begroting. Hoewel er tijdens de reorganisatie van twee jaar geleden 33 voltijdsbanen werden geschrapt en er in de kleine talenstudies werd gesneden, moet er veel meer gebeuren om de faculteit financieel gezond te maken. Letteren duikt opnieuw in de rode cijfers. Twee tot vijf ton in de min, de komende drie jaar.
Dat er iets moet gebeuren is duidelijk. De vraag is alleen: hoe?
Letteren hoopt vooral op grote instroom aan nieuwe studenten. Het aantal nieuwe eerstejaars had met behulp van de brede bachelor Europese Talen en Culturen en de nieuwe opleiding Mediastudies flink moeten stijgen. Maar in een jaar tijd daalde het aantal aanmeldingen juist van 1261 naar 1091.
Niet opnieuw snijden
‘Ik voorzie donkere wolken voor de begroting als we niet het aantal studenten krijgen dat we moeten hebben’, zegt faculteitsbestuurder Egon Dietrich. ‘We geven meer uit dan we binnenkrijgen.’
Zorgelijk, beaamt het faculteitsbestuur. Toch denkt Dietrich niet dat opnieuw reorganiseren nodig is. ‘Nee, we gaan niet meer snijden in studies. Dat is niet de bedoeling’, zegt Dietrich. ‘Wat je eenmaal kwijt bent, dat krijg je nooit meer terug. Er wordt wel kritisch gekeken naar de masters, die nu wat versnipperd zijn.’
Het grootste probleem voor de faculteit is het aantal niet-bekostigde studenten. Voor bijna de helft van de studenten (48 procent) ontvangt letteren geen geld, omdat die niet binnen vier jaar hun bul halen. De faculteit moet daarom geld bijleggen om hen onderwijs te geven. Universiteitsbreed ligt het aantal niet-bekostigde studenten op 32 procent, maar dat is inclusief letteren. Ofwel: de faculteit moet er alles aan doen om het aantal langstudeerders te verminderen.
Sneller afstuderen
‘Geen idee waarom zo weinig studenten nominaal studeren’, zegt Dietrich. ‘Het zou de moeite waard zijn om dat een keer te onderzoeken. Dat hebben we ook al besproken met het universiteitsbestuur. Ze moeten sneller afstuderen, wij leggen ze niets in de weg.’
Ook stromen er te weinig studenten in in de masters, gemeten aan het aantal studenten dat zijn bachelor aan de faculteit haalt. Letteren wil daarom haar masteropleidingen meer profileren en meer evenwicht brengen in het opleidingsaanbod. ‘Nu is er enerzijds sprake van masteropleidingen met veel studenten en anderzijds masteropleidingen met heel weinig studenten’, schrijft het faculteitsbestuur in de begroting.
‘Ik zie een afname bij geschiedenis, kunst- en cultuurwetenschappen en letterkunde. Hoewel dit niet structureel hoeft te zijn’, reageert Dietrich. Wat betreft het aantal eerstejaars hebben communicatie- en informatiewetenschappen en geschiedenis het moeilijk.
Wildgroei
Omdat in het minorenaanbod wildgroei dreigt te ontstaan, moet ook dat aantal beperkt worden. Maar of dat veel geld oplevert? Dietrich betwijfelt het.
En dan is er nog het geld dat de overheid stopt in Duurzame Geesteswetenschappen (DGW). Tot 2016 ontvangt de faculteit jaarlijks 1,8 miljoen euro van het geld waarmee het ministerie de worstelende geesteswetenschappen ondersteunt. Maar of dat geld ook na 2016 nog naar Groningen stroomt is de vraag: op dit moment beoordeelt het ministerie de prestaties van de faculteit van de afgelopen vijf jaar. ‘En vallen die inkomsten weg, dan ontstaat er een acuut probleem’, waarschuwt het faculteitsbestuur in de begroting.
Dietricht houdt vertrouwen in de goede afloop. ‘Het zal waarschijnlijk volgend jaar worden besloten. Als de economie dan nog goed draait, zou je zeggen: dat komt wel goed. We hebben goede hoop.”
Plan B
Dietrich houdt desondanks ‘goede hoop’. ‘Dit geld wordt vooral besteed aan het versterken van het onderzoek. Dat betekent meer onderzoekstijd, meer geld naar onderzoekscentra, en scholing en sabbaticals om het personeel, dat veel zware bestuurstaken op zich moet nemen naast het onderwijs, wat te compenseren.’
De faculteitsraad dringt aan op een Plan B, maar dat is er nog niet. Bewust niet, want: ‘Je moet het eerst serieus geprobeerd hebben. We hebben net een reorganisatie gehad die er behoorlijk inhakte. Dan kun je geen plannen maken en vervolgens zeggen: het gaat toch niet lukken. Je moet een koers bepalen en die aanhouden. Je kunt niet niet geloven in je eigen plannen.’
Nieuwe begroting
Maar toch: wat als die DGW-gelden er niet komen? Dan moet letteren voor de jaren na 2015 een nieuwe begroting opstellen. Dietrich wil er nog niet op vooruitlopen. ‘Er zijn een paar dingen waarin je nog kun snijden, bijvoorbeeld onderzoekstijd’, zegt Dietrich. Dat dat docenten hetzelfde onderzoek moeten doen in minder tijd. ‘Dat zijn vervelende beslissingen.’
Vooralsnog blijft letteren inzetten op het trekken van meer studenten. ‘Het is belangrijk om de nieuwe bachelors Europese talen en culturen, en mediastudies te promoten. De feitelijke realisatie van het aantal studenten voor het lopende collegejaar valt een beetje tegen, ook omdat de nieuwe opleiding mediastudies niet kon starten. Maar we doen ons best om het aantal te laten stijgen.’
Betere voorlichting over arbeidsmarktperspectieven moet meer eerstejaars naar Groningen trekken. ‘Ik kan me voorstellen dat men in deze tijd voor zekerheid kiest. Een student zal misschien eerder zeggen: Ik ga toch economie doen, of bedrijfskunde in plaats van archeologie. We gaan studenten voorbereiden op het werkende leven, met stages en praktijkgerichte opleidingen.’
En dan komt letteren er misschien wel weer bovenop, denkt Dietrich. ‘Ik ben geen doemdenker over letteren.’
De prognose
Uit de faculteitsraad
Zorgelijk, die begroting voor de letterenfaculteit. Wat denken de voorzitters van de personeels- en studentenfractie van de faculteitsraad van de situatie?
Dreigt er een tweede reorganisatie?
Hans Jansen, voorzitter en personeelsfractie: ‘Op de korte termijn niet. Den Haag vraagt om investeringsplannen, dus letteren kan waarschijnlijk zelfs méér geld aanvragen uit de DGW-gelden. Ook is er een buffer van tijdelijk personeel, waarop kan worden bezuinigd.’
Sander van ’t Hof, voorzitter studentenfractie: ‘Ik denk het niet. Er hoeven geen studies geschrapt te worden, maar er moeten er ook niet veel bij komen. De bachelor Mediastudies en master Multilingualism zijn financieel wel haalbaar, want die trekken waarschijnlijk veel nieuwe studenten.’
Waarom heeft letteren zoveel niet-bekostigde studenten?
Jansen: ‘Letteren kent relatief veel studenten die twee studies doen. Die studenten lopen vaak uit en dat kost geld. Het is een moeilijk probleem, want de mensen met twee opleidingen zijn juist interessant.
Ik zou voor een vouchersysteem zijn, waarbij elke student een chipkaart heeft met 240 studiepunten, die hij naar eigen inzicht mag besteden. Maar op is op. Verder kunnen wij hier niets aan doen. Studenten die ingeschreven staan, dien je college te geven.’
Hoe kan letteren meer studenten trekken?
Jansen: ‘Wat de masterinstroom betreft: profileren en specialiseren. Er is geen winst te behalen in meer van hetzelfde. In de rest van het land moeten ze denken: Wauw, dat is iets bijzonders! Dan pas komen ze naar je toe.’
Sander van ’t Hof: ‘Als het minorenbeleid wordt aangepast zodat we meer gelijk lopen met andere faculteiten, trekt dat meer studenten.’
Waarom is letteren het ondergeschoven kindje?
Van ’t Hof: ‘Het is logisch dat een geneeskundestudent meer kost dan een letterenstudent, maar toch jammer dat er zo weinig geld naar letteren gaat, terwijl het ook een speciaal kindje is: het is de op twee na grootste faculteit met een divers aanbod van achttien bachelors en een gevarieerd aantal masters. Letteren presteert prima en heeft geld nodig.
Letterenonderzoek wordt minder snel gefinancierd door externe bedrijven dan bijvoorbeeld onderzoek van economie en bedrijfskunde. Het is belangrijk voor de maatschappij, maar soms is het nut voor het bedrijfsleven minder duidelijk. Het is vaak wel maatschappijkritisch.’
Waar kan de faculteit nog meer op bezuinigen?
Van ’t Hof: ‘De buffer van tien procent tijdelijke krachten is misschien zelfs te groot. Het komt de onderwijskwaliteit ten goede als wordt geïnvesteerd in goede permanente docenten. Dat is goed voor de sfeer en docenten met een vast contract zullen meer bereid zijn zich in te zetten, wat gemotiveerdere studenten oplevert, dus minder uitval. Ook kan de faculteit nog efficiënter omgaan met de directe geldstroom vanuit het universiteitsbestuur en het minorenbeleid herinrichten.’