Eindelijk een avondje vrij, dus vanavond lekker op de bank hangen. De tv staat aan omdat je favoriete serie zo begint, je laptop op schoot om mail, twitter en facebook te kunnen checken en je telefoon binnen handbereik. En jij denkt dat je aan het ontspannen bent?
‘Een scan van je hersenen, terwijl je achter al die beeldschermen zit, laat zien dat je brein helemaal niet in rusttoestand is’, zegt Joke Hermsen. Terwijl je denkt te ontspannen, zijn je hersenen aan het werk. Bovendien zijn ze naderhand nog uren bezig om alle informatie een plek te geven! ‘Dit fenomeen wordt beeldschermverslaving genoemd. Het gevoel altijd op de hoogte en bereikbaar te moeten zijn. Dat is typisch iets van deze tijd’, aldus Hermsen. ‘Dit beïnvloedt de kwaliteit van je vrije, ‘persoonlijke’ tijd. Na het studeren wordt het dus moeilijker om echt ontspanning te vinden. Maar een balans is nodig’, vindt Hermsen.
Twee gezichten
Het idee dat tijd ‘twee gezichten heeft’ stamt uit de Griekse oudheid. Eén vorm is afgeleid van het Griekse woord ‘chronos’ en beschrijft de opeenvolgende momenten. ‘Eigenlijk is deze tijd uit economische noodzaak onstaan. Toen de Grieken onderling gingen handelen, moesten ze afspraken maken. Hierbij werd de tijd bepaald met een zonnewijzer’, legt Hermsen uit. ‘Nu gebruiken we deze tijdsvorm als maatstaf voor arbeid, bijvoorbeeld door middel van de prikklok.’
Maar er is nog een andere vorm. Die zagen de Grieken als persoonlijke tijd. De tijd van creativiteit, waarin je vrij bent om ideeën te bedenken. Je beleeft deze tijd als je niks doet, bijvoorbeeld als je uit het raam staart in de trein. ‘Maar tegenwoordig zijn mensen altijd bezig met hun telefoon of laptop. Echt helemaal niks doen, dat doen we nog maar weinig.’
En dat is jammer, want het was de grote filosoof Plato die meende dat rust en nietsdoen voorwaarden zijn voor cultuur en beschaving. ‘Dus als je inspiratie zoekt voor je scriptie of onderzoek, kruip dan even weg van je beeldscherm. Ga iets anders doen, zoals wandelen, koken of boodschappen, en je zult zien dat de ideëen vanzelf komen!’