Hij behoorde tot de ‘intimi’ van Kim Jung-il. Dus toen hij het land moest ontvluchten – vanwege een verboden boek dat was verloren in de metro – was het een big deal voor Noord-Korea. Jang Jin-sung wordt nog altijd 24 uur per dag bewaakt vanwege de dreigingen van het dictatoriale regime. Daar komt nog bij dat hij nog altijd strijdt voor een vrij Noord-Korea. Jang Jin-sungs boek hierover, getiteld Over de grens, verscheen vorige week in Nederland.

U was een hoge ambtenaar en werkte voor de propaganda-afdeling van het regime. U had vele privileges en hebt zelfs Kim Jong-il ontmoet. Geloofde u werkelijk alles wat u werd verteld over de Opperste Leider?

Jang: Ja! Dat was de wereld die ik kende. Zo werkt de psychologische en emotionele dictatuur van Noord-Korea. Ik twijfelde nergens aan en dat kon ik ook niet. Twijfel op zichzelf is immers al verraad. Bovendien: de systematische isolatie zorgt dat de mensen zich niet met anderen kunnen vergelijken. Er is een bevolking van 20 miljoen Noord-Koreanen, maar slechts 200 mensen – op het propagandadepartement – hebben informatie hadden over de buitenwereld. Noord-Korea heeft zijn eigen wereld gecreëerd. Het is daar letterlijk het jaar 105.

Zijn er geen mensen die nog weten hoe de wereld van voor 1948 eruit zag, toen Kim Il-song aan de macht kwam in Noord-Korea?

Het is moeilijk om een vergelijking te maken, want voor de dictatuur van de Kim-familie werd Korea bezet door de Japanners. Toch: oudere mensen vertellen dat hun leven beter was onder de Japanners, toen ze nog bepaalde vrijheden hadden, zoals handel drijven op de markt, of het land verlaten of toegang tot een advocaat als ze een misdaad hadden begaan.

In uw boek beschrijft u hoe u – toen u Pyongyang verliet voor een tripje naar het platteland – mensen zag sterven op straat. U beschrijft dat u hen verweet dat ze niet beter hun best hadden gedaan om niet te sterven. Hoe denkt u nu terug aan deze emoties?

Ik schreef een dichtbundel over die periode van honger. Maar wat me nu spijt, is de arrogantie van die gedachte. Ik had nog de luxe om emoties te kunnen voelen. Ik kon wat ik zag verwerken en er gedichten over schrijven. Die mensen leefden niet echt, die waren bezig om in leven te blijven. En als je dat ook opgeeft, verhonger je.

Toen u ontdekte dat u voor de gek werd gehouden, zette dat uw wereld op zijn kop. Hebt u ooit spijt gehad dat dat gebeurde? Zou u niet liever nog altijd in de droom hebben geleefd?

Droom? Eerder een nachtmerrie. In Zuid-Korea zijn nu zo’n 28 duizend vluchtelingen. De meeste hebben nog vijf of zes jaar lang nachtmerries. Ik had gedurende zeven jaar nare dromen. Dat is de kracht van die psychologische wereld, hoelang het duurt om mentaal te ontsnappen. Ze zeggen dat je pas werkelijk bent ontkomen, als je ‘s nachts droomt van Zuid-Korea. Toch zou ik nog liever zelfmoord plegen dan de waarheid niet kennen.

Dat neemt niet weg dat ik ook verdrietig ben. Niet om datgene waaraan ik ben ontsnapt, maar vanwege alles wat ik niet kon meenemen. Er is maar één manier om daarmee om te gaan: Noord-Korea moet veranderen!

U moest vluchten, want als u was opgepakt zouden niet alleen uzelf, maar ook uw ouders en grootouders naar concentratiekampen zijn gestuurd. Weet u wat er uiteindelijk met hen is gebeurd?

Het is onmogelijk om iets te weten te komen over mijn familie. Ik heb het natuurlijk wel geprobeerd, maar ik ben al vele malen voor de gek gehouden. Ik vermijd ook over hen te praten in het openbaar, omdat ik vrees dat – als ze nog leven – het regime ze als wapen kan gebruiken.

Nadat u Noord-Korea was ontvlucht, werd u achtervolgd door de Chinese politie en veiligheidsdienst, die genadeloos jacht maken op Noord-Koreanen. Waarom zijn ze zo fel op vluchtelingen?

Het is zelfs nog moeilijker om nu te ontsnappen dan toen, want China heeft aan haar kant van de grens een elektronisch hek gebouwd. Ze beseffen dat als ze mensen laten ontsnappen, het huidige regime ten val zal komen. Het laatste dat China wil, is Amerikaanse soldaten in Zuid-Korea die in staat zijn om naar het noorden te trekken. Het is dus niet in Chinees belang om iets te veranderen. Noord-Korea is gevangen door de politiek.

Is er een verschil tussen het huidige regime van Kim Jong-un en het regime van zijn vader Kim Jong-il, waaraan u ontsnapte?

Niet echt. De continuïteit van het regime van de Opperste Leider tot in de derde generatie is de continuïteit van een kwaadaardig bewind. Welke leider je uiteindelijk hebt, maakt niet uit, omdat het een piramidesysteem is. Alles is erop gericht om dat in stand te houden. Zelfs als de Opperste Leider een kleine fout maakt, kan het hele systeem ineenstorten, omdat het de tegenstellingen niet langer overeind kan houden.

De wereld is bang voor het Noord-Koreaanse regime en wat het zou kunnen doen. Denkt u dat we het regime werkelijk begrijpen?

Nee, absoluut niet. Waar het misgaat, is dat ze denken dat Noord-Korea nationale belangen nastreeft, zoals een normale regering zou doen: veiligheid of economische groei. Maar het doel is enkel instandhouding van het systeem zelf. Europese staten hebben een politiek die ‘kritisch engagement’ heet, ofwel: je bekritiseert een regering, maar hebt er ook betrekkingen mee. Maar dat werkt alleen als het regime werkelijk het belang van de natie wil behartigen.

Wat kan de buitenwereld doen om het Noord-Koreaanse volk te helpen?

‘Die moet het regime scheiden van het volk. Probeer het niet alleen de regering naar de zin te maken, maar richt je op het Noord-Koreaanse volk. Veel landen hebben economische betrekkingen met Noord-Korea, maar handelen alleen met officiële bedrijven. Maar waarom niet met niet-officiële bedrijven?

Het allerbelangrijkste is echter dat het Noord-Koreaanse volk zich kan verbinden met de wereld. Facebook kondigde aan dat het zijn bereik met behulp van nieuwe technologie wil uitbreiden naar Afrika. Dát zou het huidige regime pas op de knieën brengen. Je hebt geen invasie nodig, geen kernraket of een aanval door de VS, of iets anders groots. Je hoeft mensen alleen maar toegang te geven tot het internet of bijvoorbeeld uitzenden in Noord-Korea. Maar geen enkele regering doet dat. De BBC heeft weliswaar de intentie uitgesproken, maar doet vervolgens niets.

De regering kan echt niet alles blokkeren. Als de bevolking toegang heeft tot vrije informatie, zal het regime zichzelf niet in stand kunnen houden. En dan is het niet Noord-Korea dat ineenstort, maar het systeem van de Opperste Leider. Dat is een simpele strategie, maar wel effectief. Mensen hebben altijd veel te groot gedacht.’

Denkt u dat u ooit zult terugkeren naar Noord-Korea?

Absoluut. Ik geloof dat ik zal terugkeren en ik denk niet dat het nog lang zal duren.