Een nieuw boek met zijn cartoons moest er komen, bedacht Kees Willemen, de tekenaar die onder andere 43 jaar voor de UK tekende. In de loop der jaren maakte hij er namelijk meer dan 10 duizend. Het idee was in eerste instantie dat studenten van nu zouden terugkijken op zijn werk van toen. Het boek moest een verzameling ervaringen worden. Die insteek veranderde al snel.

Herkenning

Een groep studenten wilde wel meewerken aan zijn idee. Na wat van zijn cartoons te hebben bestudeerd, kwamen ze tot de conclusie dat veel van de oude satirische tekeningen tegenwoordig nog steeds aan de orde zijn. ‘Het eerste wat me opviel was dat de cartoons van vroeger nu ook toepasselijk zijn. Het was superherkenbaar’, vertelt Floor Mertens, studente psychologie.

‘De ministers zijn veranderd, wat ze zeggen is hetzelfde’

Naast studente is Mertens ook medeoprichter van De Nieuwe Universiteit Groningen (DNUG), de organisatie die pleit voor hervorming van de democratische structuren binnen de RUG. Juist omdat zijn tekeningen nog steeds toepasselijk bleken, besloot DNUG de boekplannen van Willemen te omarmen. In overleg met de tekenaar – ‘zij maken het boek, ik ben de gelegenheidsgever’ – gooiden ze het over een andere boeg: een selectie van herkenbare cartoons vormt nu de basis.

Scherpe teksten

Samen met filosofiestudent Rogier Bouwmeester en UvA-studente Laura Dekker dook Mertens het archief van het Internationale Instituut voor Sociale Geschiedenis in, waar alle cartoons van Willemen digitaal zijn opgeslagen. ‘We kwamen erachter dat twee derde nu nog wel bruikbaar is’, aldus Mertens. ‘De ministers in de plaatjes zijn veranderd, maar wat ze zeggen is hetzelfde.’

De samenstelling van de basis van het boek – ongeveer honderdtwintig herkenbare cartoons – is inmiddels gemaakt. ‘In het boek komen vijftig tot zestig dragende cartoons, de anderen zijn ter ondersteuning’, vertelt Willemen. Daarbij schrijven journalistiekstudenten, begeleid door journalist Bram Hulzebos, interviews met toenmalige mikpunten van de cartoons. ‘We weten nog niet wat zij toen voelden, wat er toen gebeurde. Dat gaan de professionals proberen te ontlokken. Het worden scherpe teksten’, verzekert de trotse tekenaar.

Terugkerende problemen

‘Kennelijk bestaan de problemen van nu al jaren’

Willemen is niet alleen trots. Hij maakt zich ook zorgen. Door de jaren heen blijven volgens hem namelijk doorlopend dezelfde onderliggende problemen terugkeren op de RUG. ‘Wel in een andere verschijningsvorm’, stelt de tekenaar. Want volgens hem lijkt de universiteit nu niet meer op de universiteit van jaren geleden.

Ook studente Mertens maakt zich zorgen. ‘Kennelijk bestaan de problemen van nu inderdaad al jaren. En ze zijn alleen nog maar erger geworden.’ Ze kwam kritische tekeningen tegen over studentenbewegingen die slaagden iets aan problemen te doen. ‘Maar jaren later dook hetzelfde probleem toch weer op in een nieuwe cartoon.’ Ook klachten over de kwaliteit van het onderwijs zijn niet alleen van deze tijd. ‘Daar waren al klachten over. Het gaat sindsdien alleen maar verder achteruit.’ De zorgen over de RUG blijken van alle tijden.

Naast zorgen heerst er bij de studente verbazing. ‘Ik had gehoopt dat er door de tijd iets veranderd was.’ Uit de cartoons bleek van niet. ‘Dat is eigenlijk heel triest.’