15 Mei 2014. Rector Sterken op de radio over 4 eeuwen RUG. De zuinige interviewster begint goed: ‘Meneer Sterken, u staat wel laag in die top 100 van universiteiten.’

Elmer laat zich niet sarren en wijst erop dat er duizenden universiteiten in de wereld zijn, en een top 100 plaats dus nog steeds elite is. Hij gaat door op het onderwerp ‘scoren met goed onderzoek’, en dat dit (veel) geld kost. Maar geen woord over die andere core business van de universiteit, onderwijs.

Vluchtplaats 

Nu heb ik net – eindelijk – Stoner van John Williams gelezen. De eerste honderd bladzijden vroeg ik me af waarom twee van mijn literaire helden, Barnes  en McEwan, dit toch zo’n geweldig boek vonden. Moesten sommige dingen er echt zo dik opgelegd worden?

Aan het begin beschrijft een van Stoners medestudenten de universiteit als een vluchtplaats voor kreupelen die het in het volle leven niet zouden redden. En verdomd, is hij eenmaal wetenschappelijk staflid dan krijgt hij twee fysiek kreupele collega’s – eentje bovendien nog behept met rattenstreken.

Maar halverwege kwam ook voor mij deze academic novel toch op gang, en kon ik mezelf identificeren met de hoofdpersoon. Heel letterlijk zelfs: zoals Stoner jarenlang volstrekt genegeerd wordt door een collega, zo ben ik aan de UvA jarenlang als lucht behandeld door mijn vakgroepvoorzitter.

Zijn roddel en achterklap over mij moest ik uit de mond van de kantinemevrouw vernemen. Iedereen in de faculteit wist dit, niemand deed iets. (Maar verwacht van mij geen Stoner 2; hooguit heb ik ervan geleerd dat ik niet in de wieg gelegd ben voor verzetsstrijder-in-vredestijd.)

Carrière kun je vergeten

Is dit soms een verklaring voor het succes van Stoner in dit decennium? Dat het boek, net als bijvoorbeeld Het Bureau van Voskuil, de strijd van een eenling tegen managers en bureaucratie beschrijft.

En dat bevlogen docenten die hun studenten inspireren maar geen hoge wetenschappelijke ambities hebben, een echte carrière wel kunnen vergeten. (Een collega van mij in de Groningse economische faculteit – gepromoveerd en internationaal publicerend – was vijfmaal docent van het jaar maar werd nooit hoofddocent.)

Mr. X

Alleen met onderwijs èn onderzoek is de RUG 400 jaar oud geworden. Alleen met die combinatie zal ze het jaar 2414 halen. Er blijft hoop voor gemotiveerde ‘kreupelen’ aan de universiteit.

In diverse mini-autobiografieën van economische Nobelprijswinnaars en andere coryfeeën (dit lijkt een nieuw genre in de vakliteratuur) trof ik vergelijkbare beschrijvingen aan van hun studietijd: ‘Je hebt waarschijnlijk nooit gehoord van Mr. X aan mijn relatief onbekende universiteit in de Midwest. Maar hij was een bevlogen docent, en hij heeft bij mij het vlammetje ontstoken om door te gaan in de wetenschap.’

Docenten als Stoner en zijn leermeester Sloane, die wens je de Groninger studenten toe in de komende vier eeuwen.

Dr. E. Schoorl (1940) was opleidingsdirecteur van de onderzoekschool SOM aan de RUG