Verhulst doet onderzoek naar veroudering met behulp van telomeren. Dat zijn repeterende stukjes DNA die zich aan het einde van een chromosoom bevinden. Hoe ouder een individu wordt, hoe korter de telomeren worden. Maar hoe veroudering en de verkorting van telomeren precies samenhangen is nog lang niet duidelijk.

En dat probeert Verhulst te ontdekken bij de kauwenkolonies rond zijn woonplaats Glimmen. ‘We volgen de individuen van de wieg tot het graf’, vertelt hij. ‘We vangen ze in het broedseizoen om bloedmonsters af te nemen en meten telomeren in de rode bloedcellen.’

Overgewicht

Uit onderzoek elders bleek al dat stressfactoren bij mensen weerspiegeld worden in de telomeren, die dan korter worden. Dat kan gaan om roken, of overgewicht, maar ook een traumatische jeugd bij een kind. ‘Effecten van stress op telomeren zie je ook terug bij de kauwen. Maar in tegenstelling tot bij mensen, kun je met kauwen experimenteren. Bovendien gaat bij nestjongen het korter worden van de telomeren snel genoeg om te kijken welke fysiologische factoren het meest van invloed zijn’, zegt Verhulst.

Verhulst beïnvloedt de stress van de kauwen door hun broedsels te vergroten of te verkleinen. Hij zorgt ervoor dat bij sommige vogels het broedsel elk jaar groot is, zodat ze harder moeten werken om hun jongen groot te brengen. Het nu afgeronde onderzoek, dat binnenkort gepubliceerd wordt, laat zien dat de jaarlijkse sterfte hierdoor sneller toeneemt met leeftijd. Maar dat is pas het begin. Hij wil nu onderzoeken in hoeverre die versnelde veroudering terug te vinden is in de telomeren.

Jongen

Vorige week werd bekend dat Verhulst een postdoc mag aanstellen die het onderzoek kan voortzetten dankzij een beurs van onderzoeksfinancier NWO. Daarnaast wil hij ook de jongen bestuderen. Jongen in vergrote broedsels verliezen meer van hun telomeren tijdens de groei, en wat zijn de fysiologische mechanismen die de extra verkorting veroorzaken? En wat betekent het voor de levensverwachting van de jongen, als ze meer van hun telomeren hebben verloren?

Het onderzoek wordt gedaan bij kauwen, maar Verhulst denkt dat het ook relevant is voor de mens. ‘Telomeren zijn evolutionair gezien sterk geconserveerd’, zegt hij. ‘Dus de effecten lijken bij verschillende soorten op elkaar, maar kunnen bij kauwen goed onder natuurlijke omstandigheden worden bestudeerd. ’