Naar een slimmer academisch jaar
Iedereen meer relaxtijd
Door Maja-Magdalena Klein
By Maja-Magdalena Klein
Maja-Magdalena Klein
Als je aan de Sorbonne in Frankrijk studeert, zijn je laatste colleges in de tweede week van mei. Je begint pas weer in de derde week van september.
Bij St. Andrews in Schotland eindigen de colleges nog eerder, in de derde week van april, terwijl de opening van het nieuwe academisch jaar ook daar in de derde week van september valt.
In vergelijking met universiteiten in het buitenland is het academisch jaar in Nederland bijna zes weken langer. Studenten hebben vier tentamenweken extra en twee extra periodes voor hertentamens, volgens een rapport van de Jonge Akademie uit 2022. Geen wonder dat studenten en medewerkers van Nederlandse universiteiten aangeven dat ze moe en gestrest zijn.
Erik Meijles, onderwijsdirecteur van de Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen, heeft met eigen ogen gezien wat het met studenten doet als ze hun studie proberen te combineren met een privéleven en een bijbaan. ‘En het raakt de medewerkers ook. Ze geven les en doen onderzoek en dat knelt altijd. Op allebei zit tijdsdruk.’
Balans
Daarom greep de RUG de kans om mee te doen aan een landelijke pilot voor een ‘slimmer academisch jaar’ met beide handen aan. De komende paar jaar zullen vijf faculteiten experimenteren met manieren om iedereen wat meer ademruimte te geven.
‘Uit de fysiologie weten we dat inspanning veel uitputtender is voor een organisme als het allemaal tegelijk moet, in plaats van stukje bij beetje’, zegt RUG-onderwijsspecialist Rob van Ouwerkerk. ‘Dus op de universiteit moeten periodes van werk en rust ook in balans zijn.’
Hoe de faculteiten dat voor elkaar krijgen, mogen ze zelf weten. Maar je kunt niet simpelweg het aantal lesweken verminderen, legt Van Ouwerkerk uit. ‘Je moet het hele vak opnieuw invullen. Als je de inhoud niet aanpast, loop je het risico dat je studenten alleen maar meer belast.’
Uitdagingen
De veranderingen zorgen ook voor wat administratieve uitdagingen. Vakken moeten namelijk wel voldoen aan het Europese studiepuntensysteem, waarbij één punt in Nederland staat voor 28 uur studeren. ‘Daarom is ons academisch jaar juist zo lang. Nederlanders zijn erg precies op de cijfertjes’, zegt Van Ouwerkerk. ‘Maar als je kijkt hoeveel korter het jaar is bij andere Europese universiteiten, dan zit daar nog wel wat bandbreedte.’
Een ander probleem is de toewijzing van lokalen, laboratoria en vooral: tentamenlocaties. Een herschikking van vakken moet niet voor een kettingreactie van planningsproblemen zorgen binnen de faculteit of universiteit.
Desondanks zijn de veranderingen volgens Bart Streumer, vicedecaan van filosofie, ‘enorm nodig’. Zijn tijd als docent in Engeland leerde hem dat het langere collegejaar in Nederland niet tot betere resultaten leidt. ‘Kijk maar hoe het gaat in de rest van de wereld.’
Dus welke maatregelen gaan de vijf faculteiten precies invoeren? UKrant zocht het uit.
Science and Engineering Betere ‘studeerbaarheid’
Bij de Faculty of Science and Engineering draait de pilot helemaal om ‘studeerbaarheid’. Het academisch jaar kan twee weken korter, denken ze daar, en de hertentamens kunnen anders gepland worden. In 2024 gaan twee bachelors met de wijzigingen experimenteren vanaf het eerste jaar.
‘Vooral eerstejaars vinden het lastig dat ze geen pauzemomenten hebben binnen de blokken’, zegt beleidsmedewerker onderwijs Deborah Bozzato. Door de hertentamens naar halverwege het volgende blok te verplaatsen, zou het schema meer tijd moeten bieden om te studeren voor de tentamens en hertentamens afzonderlijk. Daarnaast wil de faculteit standaard rustweken invoeren tussen de tentamenperiode en de start van het nieuwe blok.
Bozzato denkt dat de faculteit hiermee op de juiste weg zit, omdat uit de data blijkt dat studenten vaak het tentamen overslaan en meteen voor de her gaan, wat erop wijst dat de studielast te zwaar is voor de beschikbare tijd. ‘Als je geen tijd hebt om je voor te bereiden, is het logisch dat je daarvoor kiest.’
En als ze het tentamen wel maken, moeten ze alsnog vaak hertentamen doen, wat medewerkers meer nakijkwerk oplevert en dus meer druk op hen legt.
Het gaat nog wel lastig worden om het schema op orde te krijgen. Studenten kunnen soms nu voor hun minor al niet terecht bij de vakken van hun keuze. Dat komt deels door de omvang van de faculteit. Maar, zegt Bozzato: ‘Daar proberen we met de pilot oplossingen voor te vinden, door meer flexibiliteit in te bouwen.’ Het uiteindelijke doel is om studenten betere toegang te bieden tot vakken en minors, ook die van andere faculteiten.
Wijsbegeerte Elk kwartaal rust
De Faculteit Wijsbegeerte heeft elk blok met een week ingekort, en een verplichte rustweek ingevoerd tussen de blokken. ‘Het is eigenlijk heel simpel’, zegt videdecaan Bart Streumer.
De veranderingen zijn met ingang van dit academisch jaar doorgevoerd op de hele faculteit, met uitzondering van de minorvakken.
De eerste reacties zijn ‘overwegend positief’, volgens Streumer. ‘Hoewel het nog weleens voorkomt dat iemand zich niet helemaal houdt aan de nieuwe regels voor de rustweken.’
Letteren Eindelijk een echte vakantie
De Faculteit der Letteren heeft besloten het eerste semester met een week in te korten, zodat studenten een echte kerstvakantie hebben en niet heel december hoeven te studeren voor de tentamens begin januari. Er zijn dan nog maar twee in plaats van drie tentamenweken. Door het aantal toetsmomenten ook tussen andere blokken te verminderen, hoopt letteren zowel studenten als medewerkers meer ademruimte te geven.
Het bestuur wilde ook graag het hele curriculum aanpassen en van vakken van 5 ECTS per blok overstappen op vakken van 10 ECTS die het hele semester duren. ‘Dat moest de kwaliteit en de diepgang van het onderwijs verbeteren en zorgen voor minder tentamens’, licht Rixt Zeelenberg, directeur van het onderwijsinstituut van letteren, toe.
Maar na verzet vanuit de faculteit en de faculteitsraad moesten die plannen herzien worden. ‘In een grote en brede faculteit als letteren kost dat veel tijd’, zegt Zeelenberg. ‘Dus het is nog niet zeker of we binnen afzienbare tijd vorderingen zullen maken.’
Gelukkig stond het eerste deel van het plan al wel vast. ‘Ik hoop heel erg dat dit zorgt dat studenten en medewerkers een echte kerstvakantie krijgen.’
Economie en Bedrijfskunde Kortere blokken en minder tentamens
De Faculteit Economie en Bedrijfskunde heeft besloten om haar plannen voor een korter academisch jaar te testen met één studie. De bachelor econometrics and operation research heeft zijn eerste jaar aangepast om kortere blokken mogelijk te maken, met een studieweek voor de tentamens en slechts twee hertentamenperiodes per jaar.
Het semester eindigt voor kerst. ‘Er is tijd vrijgemaakt om een interessant spel te spelen in de week voor de kerstvakantie’, zegt FEB-woordvoerder Mirjam Spaans.
Op dit moment is de faculteit de ervaringen van het eerste semester aan het evalueren. ‘Studenten zijn over het algemeen positief over het nieuwe tijdschema’, zegt Spaans. ‘Ze vonden de lange kerstvakantie prettig en ze hebben genoeg tijd om uit te rusten. Ze zien ook dat ze nu tijd hebben om vakken die ze niet gehaald hebben in te halen.’
Ruimtelijke wetenschappen Kansen voor loopbaanontwikkeling
Ruimtelijke wetenschappen voert de veranderingen op de hele faculteit in: langere pauzes tussen de blokken en een echte vakantie tussen de semesters. De lesweken zijn een week korter geworden en het academisch jaar is twee weken korter.
Hoewel deze maatregelen nog in de voorbereidende fase zijn, heeft de faculteit al wel low intensity weeks ingevoerd, waarbij er geen colleges gepland staan. In deze weken kunnen docenten andere, niet tijd- of plaatsgebonden activiteiten rondom hun vak plannen, en hebben studenten tijd om de stof te lezen of papers te schrijven. ‘Het moet nog officieel geëvalueerd worden, maar de eerste indruk is dat die weken goed werken’, zegt onderwijsdirecteur Erik Meijles.
Om de werkdruk voor studenten en medewerkers niet te verzwaren, doet de faculteit zijn best om de administratie daarbij tot een minimum te beperken. Er worden bestaande evaluatiesystemen gebruikt en veranderingen worden met ‘zo min mogelijk bureaucratie’ gemonitord.
De aanpassingen zouden medewerkers meer tijd moeten geven om van nakijkwerk over te schakelen op lesvoorbereiding. Studenten worden aangemoedigd om zich te richten op activiteiten zoals loopbaanontwikkeling. ‘En de kerstvakantie moet echt een vakantie worden, dus geen nakijkwerk meer voor docenten en geen deadlines of tentamens meteen na de vakantie voor studenten.’ Dat geldt ook voor de zomervakantie.