Wat levert dat op?
De Universiteit van het Noorden is overal
Door Rob van der Wal
By Rob van der Wal
Rob van der Wal
Rob begon als student-redacteur bij UKrant en is sinds mei 2023 terug als vaste medewerker. Hij schrijft nieuwsberichten, achtergrondartikelen – met een voorkeur voor wetenschap – en houdt zich bezig met internationaliseringszaken. Daarnaast werkt Rob als freelance wetenschapsjournalist. In zijn vrije tijd is hij drummer, radiomaker en moestuinier.Ooit moest de universiteit internationaler worden, met als hoogtepunt de plannen voor een Chinese campus in Yantai. Maar onder collegevoorzitter Jouke de Vries is de RUG een andere weg ingeslagen. Hij wil het internationale van een universiteit en het lokale bij elkaar brengen.
‘Anders krijg je steeds meer mensen in de stad die zich afvragen waarom iedereen hier Engels spreekt, en niet meer Nederlands of Gronings’, legt hij uit. ‘Als je laat zien dat er een band is tussen de universiteit en de regio, dan houd je de mensen bij elkaar.’
Daarvoor is de Universiteit van het Noorden opgezet: samenwerkingen met hbo, mbo en het bedrijfsleven die onderzoeksprojecten, start-ups en nieuwe banen moeten opleveren. Maar wat heeft een universiteit – traditioneel gericht op onderwijs en onderzoek – daar eigenlijk aan?
Veel, volgens De Vries. ‘Je speelt als universiteit een rol bij de uitdagingen in het toepassen van kennis. Dan moet je ook laten zien wat je onderzoek betekent voor de economie en hoe je banen kunt creëren.’ Dat heet ook wel valorisatie.
‘Juist het toepassen van de kennis in de markt is iets waar de universiteiten niet zo sterk in zijn, maar hbo’s wel’, zegt De Vries. En dus is daar ruimte voor coöperatie. Sterker nog: de samenwerking – die eerst nog wat sceptisch werd bekeken – zorgt voor meer subsidiegeld, ziet hij. ‘Dat wordt door Den Haag en Europa soms zelfs afgedwongen om grotere subsidies te krijgen.’
Engineering doctorate
Dan is er nog de noodzaak om afgestudeerden in het Noorden te houden, zeker vanwege de huidige krapte op de Nederlandse arbeidsmarkt. ’Studenten moeten weten bij welke bedrijven in het Noorden ze stage kunnen lopen, zodat ze uiteindelijk hier blijven. Daar kan de Universiteit van het Noorden een belangrijke rol in spelen.’
Universiteiten zijn niet zo sterk in het toepassen van de kennis in de markt
Ook Bayu Jayawardhana, co-directeur engineering bij de bètafaculteit van de RUG, merkte dat technische bedrijven zoals Philips, Resato en Batenburg Beenen staan te springen om ingenieurs van ten minste masterniveau.
‘Er was behoefte aan een programma in samenwerking met bedrijven dat gericht is op ingenieurs die al aan het werk zijn na hun master, zoals andere technische universiteiten hebben’, zegt hij. En dus werd in Drachten een engineering doctorate-programma in autonomous systems opgezet, een vakgebied waar veel high-tech bedrijven in Drachten zich mee bezig houden.
‘De studenten gaan aan de slag met een vraagstuk vanuit de bedrijven zelf, maar we zijn geen ingenieursbureau dat de problemen alleen voor het bedrijf zelf probeert op te lossen’, zegt Jayawardhana. ‘We kijken op een technisch wetenschappelijk niveau, zodat een oplossing voor meerdere bedrijven van toepassing is.’ Het moet het begin zijn van een grotere campus in Drachten rondom autonome systemen.
Greenwise Campus
In Emmen is ondertussen een ander project opgezet: de Greenwise Campus. In een oude busremise – in de donkere hal ruikt het nog naar rubber en olie – werken de RUG, hogeschool NHL Stenden, ROC Drenthe College, overheden en bedrijven samen. Het partnerschap hier tussen RUG en NHL Stenden op het gebied van duurzame kunststoffen was zelfs de eerste ‘hybride’ WO-HBO onderzoeksgroep van Nederland.
Voorloper worden in circulaire plastics kan echt werkgelegenheid opleveren
Naast plastics richt de campus zich op energie, slimme maakindustrie en welzijn, zorg & technologie. Momenteel is een en ander nog in ontwikkeling. Op dagelijkse basis werken er twintig mensen in het pand, dat aan de vooravond staat van een grote verbouwing die eind 2025 klaar moet zijn. De partijen kunnen samen werkruimtes, proefopstellingen en plekken voor start-ups gaan delen. De kosten voor het geheel: twintig miljoen euro.
En de interesse is groot, zegt Annette Verhoef, bestuurder van Greenwise Campus en manager van NHL Stenden in Emmen. ‘Het pand is 4500 vierkante meter, maar samenwerkingspartijen hebben zich al ingetekend voor anderhalf keer die ruimte.’ Uitbreiding is een optie, maar daar wacht ze nog even mee tot de plannen definitief zijn.
Research en development
Het is een ideale locatie, vindt ze. ‘De onderwijscampus van NHL Stenden en het Drenthe College zit ernaast, en de fabrieken waar we mee samenwerken zitten hier direct achter.’
Veel bedrijven in de regio hebben geen afdeling voor onderzoek en ontwikkeling, ziet Verhoef. ‘Het zijn echte productielocaties, terwijl voor de economie in deze regio research en development erg van belang is. Dus dat moeten we hier gaan stimuleren.’
Het bedrijf Paques Biomaterials, dat een volledig biologisch afbreekbaar polymeer ontwikkelt, kwam speciaal voor de Greenwise Campus naar Emmen en bouwde hier een proeffabriek. Bij het bedrijf werken zowel technische mbo’ers als hbo’ers, zegt directeur Joost Pâques. ‘Die moeten goed kunnen samenwerken, en daar investeer je normaal vooral zelf in. Nu is er een campus waar de samenwerking van nature geregeld is.’
Uiteindelijk moet Emmen dankzij de campus voorloper worden op het gebied van circulaire plastics en bio-energie, zegt Pâques. ‘Dan is het niet alleen voor bedrijven uit de regio relevant, maar wordt het een internationaal aantrekkelijke vestigingsplek en kan de campus echt werkgelegenheid opleveren.’
Partnerschappen elders
Noord-Nederland zit echt op de Universiteit van het Noorden te wachten, benadrukt ook De Vries nog maar eens. In 2018, bij zijn aantreden als voorzitter van het college van bestuur, besprak hij zijn ideeën in Dagblad van het Noorden. Hij kreeg veel telefoontjes van overheden: of hij met de RUG naar hun provincie, stad of gemeente wilde komen.
Je moet oppassen dat je het niet te groot maakt
Bovendien werkt het ergens anders ook. ‘Je ziet dat er steeds meer van dit soort samenwerkingsverbanden komen’, zegt hij. ‘Leiden, Delft en Rotterdam doen dat in het Erasmusverband, en ook Twente werkt samen met het bedrijfsleven.’
Zelf werkte De Vries ook voor zo’n campus voor hij naar de RUG kwam. Bij de Universiteit Leiden zette hij de nevenvestiging in Den Haag op. ‘Je moet kijken naar wat op een plek werkt’, zegt hij. ‘In Den Haag was dat internationaal recht en veiligheid. Dus moet je daar studies in die richting bij zetten.’
Voor Leeuwarden, waar De Vries in 2015 decaan werd, is dat bestuurskunde, duurzaam ondernemen, taal, technologie & cultuur, kennisinfrastructuren en duurzame gezondheid. Emmen heeft de plastics, energie, maakindustrie en welzijn, zorg & technologie. Bij Appingedam moet een verbinding ontstaan met de Eemshaven, terwijl in Drachten zorgtechnologie en high-tech centraal staan vanwege de banden met onder andere Philips.
Afstand tot de praktijk
Toch blijft het soms lastig om bedrijven echt mee te laten doen, ziet De Vries. ‘Ik merk soms dat er een afstand is tussen de dagelijkse praktijk van bedrijven en de grote universiteiten.’
Om de samenwerking met het bedrijfsleven beter op de kaart te zetten, is de House of Connections aan de Grote Markt geopend. Toch is dat nog niet voldoende, wat de bestuursvoorzitter betreft. Hij wil nog meer samenwerken met overheden en partijen als de Economic Board Noord-Nederland en de Noordelijke Ontwikkelingsmaatschappij. ‘Daar zitten alle bedrijven in.’
Maar meer vestigingsplaatsen heeft de Universiteit van het Noorden niet nodig, zegt hij. ‘Over Assen kunnen we het nog hebben, maar je moet oppassen dat je het niet te groot maakt. Bovendien krijg je als universiteit niet zo snel toestemming om in een andere plaats activiteiten te ontwikkelen.’
Je moet het meer zoeken in samenwerking met andere netwerken, zegt hij, zoals die van de Noord-Duitse universiteiten. Zij werden geïnspireerd door de Universiteit van het Noorden en zijn een vergelijkbaar partnerschap aangegaan. ‘Als wij iets met waterstof willen, dan kunnen we dat alleen doen. Maar het is nog mooier als we Oldenburg, Bremen en Hamburg mee hebben.’
Of denk aan de Universiteit Twente, zegt hij. ‘Dan kom je bij Zwolle op een grens waar je kunt samenwerken, mits zij dat ook willen.’ Dat is een belangrijke volgende uitdaging, volgens De Vries: ‘Omdat ik de Universiteit van het Noorden ook wil gebruiken om het technische profiel van Groningen verder aan te zetten. We moeten over op duurzame elektriciteit en energie, dat zijn grote ontwikkelingen. Gaan we dat zelf doen, of kan dat met Twente, Eindhoven of Delft?’
.