Slechts derde van studenten
gebruikt altijd een condoom
Veilig vrijen is uit
‘Als ik een condoom draag, kan ik niet klaarkomen, en dan is de lol er toch vanaf?’
Geschiedenisstudent Tom – niet zijn echte naam overigens, want hoewel hij best over seks wil praten, wil hij niet dat zijn vrienden hem herkennen – windt er geen doekjes om. Hij weet heus wel dat er een kans is op een seksueel overdraagbare aandoening of ongewenste zwangerschap, maar hij wil geen afbreuk doen aan de ervaring als hij seks heeft. En dus gebruikt hij alleen een condoom als het meisje daar op staat. ‘Met condoomgebruik is het net als met sport: als je crasht, dan crash je.’
Tom is een van de vele studenten aan de RUG die er bewust voor kiezen om onbeschermde seks te hebben. Een enquête die UKrant uitvoerde onder 425 studenten wijst uit dat slechts 30,8 procent van hen altijd een condoom gebruikt en 29,7 procent helemaal nooit. En hoewel veel van de respondenten maar één partner hebben, gebruikt 7,5 procent van de studenten die meerdere partners hebben ook nooit een condoom.
En dat is een probleem. Want niet alleen lopen steeds meer mensen een soa op, de kans op zwangerschap neemt ook toe, waarschuwt gezondheidsdienst GGD.
Hoe vaak gebruik je een condoom? (425 antwoorden)
Van de studenten die de enquête invulden, gebruikt 20 procent alleen af en toe een condoom. Van de respondenten die in het afgelopen jaar meer dan twintig bedpartners hadden, zeggen maar drie van de elf altijd een condoom te gebruiken.
Zorgwekkend
Onveilig vrijen is een trend die het onderzoek Seks onder je 25ste van Rutgers, Soa Aids Nederland en de GGD al in 2017 opmerkte: 40 procent van de Nederlandse jongeren tussen de 12 en 25 jaar gebruikte toen geen condooms. Recentere cijfers komen pas volgend jaar beschikbaar, maar de tekenen zijn zorgwekkend.
‘De mensen in mijn omgeving vinden condooms niet cool’, zegt Jada, onlangs afgestudeerd als wiskundige. ‘Ze doen erg nonchalant over seks en soa’s. Ik heb bijvoorbeeld een vriendin die nooit een condoom gebruikt. Die belde me gisteravond heel trots om te vertellen dat ze er eindelijk eentje had gebruikt, en ik feliciteerde haar daar toen mee. Dat lijkt me niet echt de bedoeling.’
Meestal was ik te dronken om een condoom te gebruiken
Ook Jada heeft in het verleden wel onbeschermde seks gehad. In die gevallen namen haar partners gewoon aan dat ze geen condoom zouden gebruiken en ging zij daar in mee. ‘Ik had ooit een partner die niet goed stijf kon blijven als hij een condoom droeg’, zegt ze.
Of neem Hans, student letteren. Momenteel heeft hij een vaste relatie, maar ook daarvoor gebruikte hij bijna nooit een condoom – ook al pikte hij regelmatig sekspartners op in clubs en kroegen. ‘Meestal was ik er te dronken voor.’
En dat is geen uitzondering. 19,1 procent van de studenten die de enquête invulden, gaf aan dat ze niet veilig vrijen als ze dronken of high zijn. ‘Het kan ervoor zorgen dat je grenzen vervagen’, legt Marion Kasemir uit, sociaal verpleegkundige bij het team seksuele gezondheid van de GGD.
Sfeerverpestend
Een andere reden die vaak genoemd wordt is dat respondenten geen condoom bij zich hebben als het er van komt. En veel studenten – 13,5 procent – noemden condooms ‘sfeerverpestend’. ‘Ik kan niet tegen de geur van condooms’, legt een van hen uit. ‘Dat verpest de sfeer en ze geven me een vies gevoel.’
De meeste studenten zonder vaste partner die geen condoom gebruiken geven aan dat ze het rubbertje achterwege laten omdat ze anders minder voelen. ‘Huid-op-huidcontact is het beste ooit. Zonder condoom voel ik een sterkere emotionele band’, zegt Tom.
Vraag je je seksuele partners of ze voorbehoedsmiddelen gebruiken? (416 antwoorden)
Geneeskundestudent Matthew gebruik doorgaans wel een condoom, maar snapt ook waarom anderen dat niet doen. ‘Seks met een condoom om voelt als een enorm matige rukbeurt’, zegt hij. ‘Het is alsof je een plastic zak neukt.’
Zonder condoom voel ik een sterkere emotionele band
Luuk, die ook medicijnen studeert, gebruikt ze alleen af en toe. ‘Studenten blijven studenten, hoe veel ze ook geleerd hebben over het belang van seksuele gezondheid.’
Maar er zijn ook studenten voor wie condooms gewoon niet praktisch zijn. ‘Als je vulvaseks hebt kun je niet echt condooms gebruiken’, legt de lesbische Ana, tweedejaars student, uit. ‘Ik doe dat niet, en mijn partners ook niet. Het is niet dat we niet veilig willen vrijen, maar ze zijn gewoon niet handig.’
Ook biseksuele studenten geven aan dat condooms meer geschikt zijn voor heteroseks.
Zwangerschap
Al die onbeschermde seks kan echter stevige gevolgen hebben. Als je ook geen ander voorbehoedsmiddel gebruikt, zoals de pil, kan de vrouw zwanger raken. Dat overkwam Tom en zijn vriendin toen zijn condoom scheurde. Ze moest een abortus ondergaan, maar daardoor is Toms houding ten opzicht van condoomgebruik niet veranderd.
In zijn vriendengroep komt het risico op zwangerschap ook niet echt ter sprake. ‘De meeste van mijn vrienden maken zich waarschijnlijk drukker om het moeten geven van een presentatie van twintig minuten dan om het zwanger maken van een meisje. De kans daarop is vrij klein als je voor het zingen de kerk uitgaat en ik loop liever dat kleine risico dan dat ik helemaal geen lol heb van de seks. Neuken met een condoom is alsof je naar een concert van Taylor Swift gaat met oordopjes in.’
Ondertussen ziet de GGD een toenemend aantal jonge mensen voorbij komen met gonorroe. Van de studenten die aan de enquête meededen, gaf 13,7 procent aan ten minste een keer een soa te hebben gehad – vaak chlamydia of gonorroe, die samen 81 procent van alle soa’s uitmaken. ‘Een maatje van me had chlamydia en gonorroe tegelijk, dus toen dacht ik wel even twee keer na’, zegt een van de studenten.
Heb je wel eens een soa gehad? (424 antwoorden)
Ongemakkelijk
Toch vraagt 71 procent van de studenten nooit om een soatest voor ze met een nieuwe partner naar bed gaan. En van de respondenten die aangaven nooit een condoom te gebruiken, vraagt 20 procent ook nooit om een test. ‘Ik kan me voorstellen dat mensen het ongemakkelijk vinden’, legt Jada uit. ‘Al is dat niet nodig natuurlijk. Ik wil niet te streng zijn en dat van mijn partner eisen. Maar misschien vind ik het gewoon te eng om erover te beginnen.’
Het risico en ongemak wegen niet op tegen het genot
‘Seks zonder condoom is een kwestie van vertrouwen’, vindt Hans. En dat is Matthew met hem eens. ‘Als ik iemand al wat langer ken, een maand of zo, en we hebben al eens seks gehad, dan vertrouw ik gewoon op haar woord dat ze schoon is, zonder dat ik een test hoef te zien’, zegt hij.
Maar het grootste probleem is misschien nog wel dat studenten denken dat soa’s makkelijk behandeld kunnen worden. ‘De behandeling is maar één prik’, zegt een student. ‘En dan moet je zeven dagen oppassen met wat je doet. Dat maakt dat het risico en ongemak niet opwegen tegen het genot.’
Onzichtbaar
Ook Tom ziet de behandeling van een soa als een klein ongemak. ‘Het zuigt, maar het is maar een paar dagen.’ In zijn vriendenkring maken ze zich meer zorgen om bedwantsen dan om soa’s. ‘Het mooie aan soa’s is dat niemand ze ziet. Niemand weet wat er in je broek aan de hand is.’
Verpleegkundige Kasemir maakt zich zorgen om die instelling. Antibioticaresistentie is een groeiend probleem en doordat er meer beslag wordt gelegd op de gezondheidszorg kan het toch al zwaarbelaste systeem nog meer gaan kraken. Daarnaast: van een hiv-infectie kom je nooit meer af. ‘Ik maak me er zorgen om dat studenten minder vaak condooms gebruiken. Ik hoor vaak dat ze het wel willen, maar dat ze het lastig vinden om er in de praktijk over te beginnen.’
Studenten klagen dat het moeilijk is om een test te laten doen. Want hoewel de GGD gratis soa-tests aanbiedt aan jongeren onder de 25, homomannen en sekswerkers, is er maar een beperkt aantal tijdslots beschikbaar per week, legt Kasemir uit. Je kunt ook naar je huisarts gaan, maar dat kost je 150 euro eigen risico.
Duur
Voor Jada was dat een van de redenen om haar gedrag aan te passen – naast het feit dat ze genitale herpes opliep. ‘Soa-tests zijn duurder dan condooms, dus dan kun je beter condooms gebruiken.’
Nu zoekt ze naar partners met wie ze over seks en voorbehoedsmiddelen durft te praten. ‘Een makkelijke manier om erover te beginnen is door een paar condooms op je nachtkastje te leggen. Dan heb je meteen een gespreksopening.’
Bijna de helft van de respondenten die ooit een soa opliep veranderde daarna ook zijn gedrag. Zij geven, net als Jada, aan dat ze nu hun partners met meer zorg uitzoeken en dat ze een condoom gebruiken.
Voor die studenten – voor alle studenten – heeft Kasemir een tip. ‘Zorg dat je meer dan een condoom bij je hebt, misschien wel drie. Op die manier kun je ze ’s avonds gebruiken en de volgende ochtend weer, als je meerdere sessies wilt. Seks moet leuk en zorgeloos zijn. En die lol kan verpest worden als je wakker wordt en denkt: moet ik nu een soa-test gaan doen? Ben ik misschien zwanger? Waarom heb ik niet geweigerd?
In een vorige versie van dit artikel stond dat geïnterviewde Jada ‘veel onbeschermde seks had gehad. Dat bleek echter om enkele gevallen te gaan en is door de redactie aangepast.