Voor haar eerste optreden als pedel vroegen haar collega’s aan de campus Fryslân allemaal hetzelfde: ‘Steek je haar niet op, laat het hangen, laat iedereen zien dat we een vrouwelijke pedel hebben.’

Niet dat ze de allereerste is op de universiteit. Maar wel de eerste in jaren.

En dus stond ze daar, op 18 november, gekleed in een lange zwarte toga en een zilveren scepter in de hand, haar krullen bungelend onder haar vierkanten zijden hoed. ‘Het gaat allemaal om empowerment ’, zegt ze lachend.

Connectie

Toen Riad in 2019 solliciteerde voor baliewerk bij de net geopende Campus Fryslân, had ze zich niet kunnen indenken dat ze zich twee laar later in traditionele toga zou hijsen.

Haar hoofdtaak was immers gasten ontvangen bij het beursgebouw. ‘Ik zie iedereen die binnenkomt en ik ben de persoon waar je heengaat als je vragen hebt, dus ik ken iedereen hier.’

Maar toen de eerste ceremonie in Leeuwarden werd gehouden – ‘Een chemiestudent’ – ontmoette ze Bert Kamstra, destijds pedel. Het klikte meteen.

Aanbevolen

Riad was nieuwsgierig naar de traditie en Kamstra vertelde graag over hoe hij het beleefde. ‘Het kwam gewoon ter sprake: hij was mijn collega, we hadden een klik en hij vertelde me er geleidelijk alles over’, herinnert ze zich.

Je loopt niet snel, je loopt niet langzaam, je loopt heel zelfverzekerd

Dus toen Kamstra na 39 jaar met pensioen ging, twijfelde hij niet aan wie hij de zilveren scepter wilde overdragen. ‘Hij schoof mij naar voren vanwege mijn ervaring en vanwege de connecties die ik hier al met mensen heb. Hij koos mij en iedereen vond het prima,’ zegt ze lachend. 

Zelfverzekerd

Kamstra had Riad intussen al aardig voorbereid, maar er viel nog genoeg te leren op dat moment. ‘Bert leerde me niet alleen hoe ik Hora finita moest uitspreken, maar ook wat ik erbij moest voelen op dat moment.’

Gelukkig had ze geen cursus Latijn nodig om pedel te worden, ‘maar ik ben altijd bereid bij te leren’, grinnikt Riad. 

Wat ook belangrijk is als pedel, is hoe je de ruimte binnenkomt en de scepter vasthoudt, weet ze. ‘Je loopt niet snel, je loopt niet langzaam, je loopt heel zelfverzekerd. Je houdt je hoofd omhoog, je lichaam rechtop en leidt iedereen met gratie.’

Tradities

De promotieceremonie is een gebeurtenis vol tradities die teruggaat tot 1614, toen de RUG werd opgericht. De scepter is van 1615 en is erg kwetsbaar. ‘Bovenop staat een beeldje van Minerva die een speer vasthoudt. Je moet heel erg oppassen dat die niet stuk gaat.’

Riad vindt de geschiedenis achter haar kledij mooi. Net als de locatie waar de plechtigheden plaatsvinden; het Stadshuis in Leeuwarden. De rode tapijten, houten panelen en portretten – ‘van zowel koningen als koninginnen, je kunt zien dat er machtige vrouwen hangen’, ze helpen haar om zich ermee te verbinden.

‘Bert vertelde me dat als ik eenmaal die verbinding heb gemaakt, dat de rest dan wel komt. Het voelt heel bijzonder dat ik hier deel van uitmaak.’

Gemak

Maar het werk van een pedel is meer dan na drie kwartier ‘hora finita’ roepen als een verdediging is afgelopen.

Twee uur voordat alles begint is Riad er al om te checken of de locatie op orde is. Ze bezoekt de kandidaat, de paranimfen en promotoren in hun kamers. Ze legt hen het protocol uit en zorgt dat iedereen zich op zijn of haar gemak voelt.

Ik was bang dat ik hem zou teleurstellen. Wat als ik het protocol verkeerd volgde?

‘Als je dit werk doet, is het erg belangrijk dat je de persoon die je begeleidt een beetje kent en dat je iets van het onderzoek afweet.’

Iedereen

Dat is geen enkel probleem voor Riad. Ze kent iedereen op Campus Fryslân. De kandidaat die ze als eerste begeleidde, Jesse van Amelsfoort, kende ze zelfs lang voordat hij ging promoveren.

‘Ik zag hem groeien terwijl hij onderzoek deed.’ Hij vertelde Riad ook af en toe over zijn proefschrift over hedendaagse minderheidsliteratuur. ‘Het was vriendschap’, volgens Riad.

En dus appte ze hem de avond voor zijn promotie: ‘Slaap lekker.’ 

Hij antwoordde direct: ‘Bedankt, mevrouw Pedel.’

Zenuwachtig

Toch was ze zenuwachtig toen ze op 18 november zelf het stadhuis binnenliep. Gekleed in een toga en met haar haar los, herinnerde ze zich Kamstra’s voetstappen die voorop gingen. Maar nu zij daar liep, voelde het anders.

‘Ik kende Jesse, dus ik was bang dat ik hem zou teleurstellen. Wat als ik het protocol verkeerd volgde?’

Ze leidde het hele gevolg door de aula – en kreeg alle ogen op haar gericht. Dat was het moeilijkste moment, zegt ze. ‘Oh, God, iedereen kijkt naar mij, maar het gaat nu om Jesse.’

Klaar

Ze kalmeerde en liep op een rustige pas verder, Minerva’s speer bleef heel, Van Amelsvoort promoveerde zoals het hoorde: alles ging goed. ‘Het ging zo snel: Hora finita en het was klaar!’

Riad en Van Amelsvoort feliciteerden elkaar met hun geslaagde ceremonie. ‘Je hebt het gedaan!’

Iedereen in Marokko kent me nu

Ze kreeg ook veel mooie reacties. Vooral van vrouwelijke docenten en promovendi. ‘Alle vrouwen gaven me een knuffel. Want ja, ik was een vrouwelijke pedel en dat zie je niet zo vaak.’

Voorrecht

Riads familie was er niet bij, maar ze zijn heel trots dat ze pedel is geworden. Haar vader, die oorspronkelijk uit Marokko komt, was zo blij dat hij haar foto naar ieder familielid in Marokko stuurde. ‘Iedereen in Marokko kent me nu,’ lacht Riad. 

Omdat er niet zoveel mensen promotie doen bij de campus Fryslân, heeft Riad pas in februari haar volgende ceremonie. En daar is ze al helemaal klaar voor, zegt ze. ‘Ik volg gewoon het protocol en ik ben wie ik ben. Dat is ook de reden dat ze mij hiervoor hebben gekozen.’

Ziet ze zichzelf dit nog 39 jaar doen, zoals haar voorganger en leraar Kamstra? ‘Ik hoop het’, zegt ze. ‘Het is een voorrecht om te mogen doen.’

Engels