Informeren, prijzen of toch vermanen
Hoe krijg je de studenten weer mee?
Carel Jansen
Communicatiedeskundige
Prijs studenten als ze het goed doen
Pontus Leander
Sociaal psycholoog
Laat jongeren het voortouw nemen bij een oplossing
Jouke de Vries
collegevoorzitter
Organiseer ontmoetingen voor jonge mensen
Marco Noorman
Contractus
Informeer studenten met een campagne
David-Jan Meijer
u-raadslid
Lees studenten vooral niet de les
Carel Jansen
De communicatiedeskundige
‘Benadruk wat je wint als je je aan de regels houdt’
Toen Carel Jansen vorige week Famke Louise zag worstelen bij Jinek, had hij vooral waardering voor Diederik Gommers die maar bleef zoeken naar de redenen voor haar acties rond #ikdoenietmeermee. ‘Het is makkelijk om commentaar te hebben op de domme dingen die ze zei’, vindt de emeritus hoogleraar. ‘Maar het gaat om wat erachter zit. We blijven maar vragen aan jongeren om die 1,5 meter afstand te houden, zonder één keer te zeggen dat de situatie echt heel klóte voor ze is.’
We kunnen beter echt gaan praten, vindt hij, en uitzoeken waarmee we hen kunnen helpen. ‘Want eigenlijk gaat dit over miskende behoeften.’
Schuld
Jansen ziet de laatste weken verschillende dingen misgaan in het debat over corona. Aan de ene kant lijken mensen totaal vergeten wat nu eigenlijk het probleem is. En dat is níet de ernst van de ziekte zelf. ‘We moeten vooral voorkomen dat er te veel mensen in het ziekenhuis belanden en dat daardoor de zorg voor anderen moet worden uitgesteld.’ Als er straks gevallen van kanker, beenbreuken en hartkwalen niet meer kunnen worden behandeld, heeft iedereen daarmee te maken.
Het andere punt is de manier waarop studenten de laatste weken worden aangesproken. Weliswaar kan Jansen de persoonlijke brief die burgemeesters Schuiling en de bestuursvoorzitters van RUG en Hanze aan studenten stuurden waarderen, maar ‘er werd wel heel erg aan schuldgevoel geappelleerd’, zegt hij. ‘Daarnaast werden alle studenten aangesproken alsof ze de regels aan hun laars lapten, en er zijn er heel veel die het wel serieus nemen.’
Solidariteit
Jansen pleit dan ook voor ‘gain framing’ van de boodschap. Niet – zoals nu gebeurt – benadrukken wat er allemaal misgaat als je je niet doet wat er van je gevraagd wordt. ‘Benadruk wat je wint als je je aan de regels houdt. Bijvoorbeeld door de solidariteit te benadrukken. En hoe blij je bent als ze zich aan de regels houden.’
Hij beseft dat jongeren en studenten in een extra moeilijke positie zitten. De studiedruk is hoog en de maatschappij eist veel van hen. ‘Maar we moeten het ze blijven vragen.’
Juist daarom is het extra belangrijk om positief in te steken en uit te zoeken wat studenten nodig hebben op een leeftijd die zo bepalend is voor de rest van hun leven. ‘Het verlies volledig compenseren kan niet. Maar misschien moeten we iets aan de druk doen, aan de onderwijsprogramma’s en aan het collegegeld dat ze moeten betalen nu het onderwijs zo verschraald wordt.’
Pontus Leander
De sociaal psycholoog
‘Hoe langer je een behoefte belemmert, hoe sterker hij wordt’
De afgelopen paar maanden bestudeerde Pontus Leander het psychologische effect van de coronapandemie door middel van het ambitieuze project PsyCorona. Honderd onderzoekers volgen meer dan zestigduizend respondenten van over de hele wereld. Het zorgde voor interessante inzichten in hoe mensen reageren op de pandemie, de lockdown en alle beperkingen.
Hij moet voorzichtig zijn met conclusies trekken; voor veel resultaten ontbreekt nog een peer review. Toch heeft hij genoeg gezien om een algemeen beeld te krijgen van wat er aan de hand is. Er zijn twee grote thema’s: aan de ene kant de gemeenschappelijke waarden, en aan de andere kant persoonlijke vrijheid en succes.
Deze tweedeling is een uitdaging voor westerse samenlevingen waar vrijheid en individueel succes voorop staat. Voor jongeren is het nog moeilijker, aangezien zij dat in hun levensfase extra van belang is. ‘Toen de lockdown net begon was het eng en spannend en nieuw’, zegt Leander. ‘De pandemie leidde tot saamhorigheid, en we letten allemaal goed op. Maar als jij of je naasten na verloop van tijd nog steeds niet ziek zijn geworden, krijgt die waakzaamheid een prijs.’
Besmet
Die constante waakzaamheid botst nu met de behoefte van mensen aan contact, of dat nou sociaal, psychologisch, of relationeel is. Iedere motivatiepsycholoog kan je vertellen dat ‘hoe langer je een behoefte weerhoudt of belemmert, hoe sterker hij wordt. Hij wurmt zich naar buiten’.
Studenten die zien hoe hun leeftijdsgenoten het probleem wegredeneren raken al snel ‘besmet’. Ze gaan nadoen wat ze anderen zien doen – feestjes geven, uitgaan – en van daaruit loopt het al snel uit de hand. ‘Het probleem zit hem erin dat geen enkel mens puur rationeel denkt. We proberen problemen op te lossen met intuïtie en logica. Maar onze onderliggende motivatie zal ons uiteindelijk bepalen tot welke conclusie we komen.’
Leander neemt het jongeren niet kwalijk dat ze zo ‘schitterend menselijk’ zijn, zoals hij het noemt. ‘Ik ben zo blij dat ik niet meer jong ben. Ik heb mijn leven op orde. Ik heb een partner, een gezin, een huis en een carrière; al die dingen die we zo graag willen als we jong zijn. Om dat te belemmeren of verbieden, zonder dat je mensen een alternatief doel of andere behoefte biedt, is vragen om ongelukken, vanuit de motivatiewetenschap gezien. Je kunt niet tegen jongeren zeggen dat ze dingen moeten laten die zo wezenlijk zijn voor ze.’
Steun
Maar dat is tijdens een pandemie natuurlijk een probleem. Kwetsbare mensen moeten zich kunnen afschermen, maar dat lukt nooit volledig. De samenleving heeft zich nog niet fatsoenlijk kunnen aanpassen wat betreft infrastructuur en organisatie. Wat moeten we nu?
‘Ik zou graag zien dat jongeren het voortouw nemen in nieuwe benaderingen en sociale systemen en strategieën’, zegt Leander. ‘De autoriteiten zouden ze hierin moeten ondersteunen, ook al kost dat veel geld. We moeten ze steunen bij het nastreven van hun wensen, behoeften en doelen. En dat moeten we op een manier doen, waardoor ze fatsoenlijk mee kunnen helpen bij het indammen van het virus, maar niet hun behoeften uit het oog verliezen.’
Op het moment is de boel volledig uit balans. ‘De boodschap die instellingen en de overheid – oudere mensen dus – uitdragen is helder. “Je moet meehelpen het virus in te dammen.” Maar daar eindigt de zin. Er wordt niet gekeken naar wat er voor hen nog meer aan de hand is. We zouden om ons heen moeten kijken en met oplossingen moeten komen die werken voor iedereen, ongeacht hun levensfase.’
Jouke de Vries
De collegevoorzitter
‘Studenten zijn in de kracht van hun leven. Ik vertrouw erop dat ze dit aankunnen’
Om te beginnen: er gaat veel goed, zegt RUG-collegevoorzitter Jouke de Vries. Er zijn ongeveer 33.000 RUG-studenten en nog eens zoveel Hanzestudenten. ‘Als je daarnaar kijkt, dan zie je dat het merendeel van de studenten het heel goed doet en zijn verantwoordelijkheid neemt. Dat geldt ook voor de studentenverenigingen die hun verantwoordelijkheid heel goed hebben opgepakt.’
Toch is hij ‘niet verheugd’, als hij ziet dat het fout gaat rond huisfeesten of bijeenkomsten op het dak van Vindicat. Daar spreekt hij studenten dan op aan. ‘Maar dit is een ingewikkeld vraagstuk. Studentenverenigingen staan los van de universiteit. En een cvb kan veel, maar heeft niet de bevoegdheid in te grijpen.’
Strenge toon
Dus zijn er brieven, overleggen met studentenvertegenwoordigers en mails, waarin hij de studenten op hun verantwoordelijkheid wijst om de verspreiding van het coronavirus te beperken. De Vries zoekt daarin een mix van een empathische, maar soms ook strengere toon. ‘Dat vind ik volstrekt op zijn plaats. Het speelt zich af in de privésfeer en de studentenhuizen. Maar ze zijn het duidelijk niet meer gewend dat er eens een brief komt waarin duidelijk gezegd wordt dat dit gedrag niet goed is. En je ziet wat er gebeurt: de maatregelen van de overheid worden steeds strenger en strenger.’
Hij begrijpt natuurlijk dat studenten in een moeilijke positie zitten. ‘Dat geldt voor iedereen, omdat we weer terug moeten naar af. Maar als je zo je carrière moet beginnen in deze onzekere situatie, dan heb je het daar moeilijk mee. Bovendien is het perspectief voor veel mensen aan het verdwijnen.’
Maar daarin zijn studenten niet de enigen. ‘Als je het vergelijkt met andere beroepsgroepen in dezelfde leeftijdscategorie, dan is de positie van studenten nog goed. Ze zijn in de kracht van hun leven en moeten ook iets aankunnen.’
Fysiek contact
Ondertussen probeert de RUG zoveel mogelijk aan te bieden, omdat fysiek contact en ontmoetingen voor jonge mensen belangrijk zijn. ‘Maar dat laat onverlet dat we allemaal worden geconfronteerd met de pandemie. Je kunt je gedrag wel aanpassen en de organisatie waar je studeert mag ook wel iets zeggen over het gedrag. We moeten dit samen doen.’
Hij is nu bezig om samen met de Hanzehogeschool ruimtes in de binnenstad te creëren – waaronder de voormalige bibliotheek in de Oude Boteringestraat – waar binnen de regelgeving van het RIVM ontmoetingen kunnen plaatsvinden voor studenten en studentenverenigingen. ‘Ik heb met bestuursvoorzitter Henk Pijlman van de Hanzehogeschool contact gehad om panden in de binnenstad te verkrijgen. We proberen zoveel mogelijk het leven van studenten te veraangenamen. Maar ik kan het niet mooier maken dan het is.’
Want de crisis kan nog wel even duren, zegt hij. ‘Ik vertrouw erop dat onze studenten over voldoende veerkracht beschikken.’
Marco Noorman
Voorzitter Contractus
‘We laten geneeskundestudenten uitleggen wat zij hebben gezien’
Marco Noorman is als voorzitter van Contractus – de overkoepelende organisatie van de acht grootste studentenverenigingen in Groningen – de afgelopen weken nauw betrokken geweest bij de gesprekken met gemeente en RUG over coronabesmettingen onder studenten.
‘Ik vind het moeilijk om een wetenschappelijke onderbouwing te geven op de vraag waarom studenten de sociale afstand lastig vinden’, zegt hij. ‘Maar je ontkomt er niet aan dat je studententijd behalve over studeren ook over het onderhouden van sociale contacten gaat.’
En dat sociale afstand in een studentenleven, waarin je met vier, vijf, zes, soms wel twaalf anderen in een huis woont, anders kan verlopen dan in een ‘normaal’ huishouden, zelfs als je alle maatregelen in acht neemt.
Roekeloos
Noorman geeft zijn eigen huis als voorbeeld, waar hij met vijf andere jongens woont. ‘Drie van hen hebben een vriendin. Zij wonen allemaal in een ander studentenhuis. Wij hebben recentelijk een quarantaine gehad, waarbij de vriendinnen ook niet in huis welkom waren. Daardoor hebben sommige jongens hun vriendin twee weken niet gezien. Dat houd je natuurlijk niet constant vol. Tegelijkertijd is het wel zo dat – met de vriendinnen erbij – je vier verschillende studentenhuizen samenbrengt. Dat is moeilijk te vergelijken met een normaal huishouden.’
Over huisfeestjes is Noorman daarentegen helder: dat is roekeloos in deze tijd. ‘Ik denk ook dat degenen die dat nog wel doen, een minderheid van de studenten vormen.’ Hij erkent dat het erg moeilijk is om er vanuit een bestuurlijke positie iets aan te doen. ‘Dat komt omdat het vooral achter de voordeur plaatsvindt.’
Doorgeefluik
Je kunt de studenten beter opnieuw aanspreken om hun bewustwording te vergroten, denkt Noorman. ‘We zijn nu in samenwerking met de gemeente bezig met een nieuwe campagne. We maken een filmpje waarin we vertellen dat je zelf misschien niet ziek wordt, maar wel een doorgeefluik kunt zijn. We spreken over de gevolgen op het onderwijs en op het studentenleven dat nu stilligt. Maar we laten ook geneeskundestudenten uitleggen wat zij hebben gezien tijdens hun werk in het ziekenhuis.’
Daarnaast worden de basisregels nog eens helder uitgelegd. In heldere infographics, zoals de GGD die ook gebruikt. ‘Dan kunnen mensen duidelijk zien wat wel en niet kan. Op deze manier hopen we de grotere groep die zich al aan de richtlijnen houdt aan te moedigen ermee door te gaan en de rest ook hun verantwoordelijkheid te laten nemen.’
David-Jan Meijer
Lid u-raad
‘Laat studenten meedenken over alternatieven voor een sociaal leven’
David-Jan Meijer, namens De Vrije Student lid van de universiteitsraad, wil allereerst graag iets ophelderen: het zijn niet voornamelijk studenten onder wie het virus zich nu verspreidt, maar jongeren tussen de 18 en 24 jaar. ‘Daarvan is een gedeelte student, maar het is onterecht dat er continu naar studenten als de boosdoeners wordt gewezen.’
Studenten wordt bovendien vooral de les gelezen en daar bereik je precies niets mee, meent Meijer. ‘Want zeg nu zelf, hoe komt het op jou over wanneer de bestuurder die jou maant om je sociale leven stil te zetten en je in feite af te zonderen van de maatschappij in je studentenkamer, zelf aan het einde van de werkdag naar een riant opgezet huis rijdt om gezellig met het gezin de avond door te brengen?’
‘Veel studenten zien dit als een belerende preek van volwassen mannen die hun schaapjes al lang op het droge hebben. Alsof de buurman om een emmer water voor zijn zwembad komt vragen, terwijl jouw keuken in lichterlaaie staat.’
Urgentie
De maatschappelijke kant van het probleem is volgens Meijer dat er een duidelijke behoefte is onder studenten aan een vorm van sociaal leven waar vooralsnog weinig tot geen alternatieven voor worden geboden. ‘Er wordt vooral veel weggehaald en vervolgens een moreel beroep op de studenten gedaan. Maar als de studenten de urgentie niet meer voelen, en wel moeten inleveren, dan werkt het morele beroep ook niet meer.’
Die urgentie leek met de versoepeling van alle maatregelen de afgelopen zomer gezakt te zijn, zegt Meijer, en dat werd niet alleen door jongeren zo ervaren.
Campagne
Wat wel zin heeft volgens Meijer, die rechten studeert en daarnaast in de communicatie en marketing werkt, is studenten bij de oplossing betrekken. ‘Help hen meedenken over alternatieven voor een sociaal leven. En doe dat grootschalig, in een campagne, zodat de studenten het kunnen zien.’
Je moet studenten met zo’n campagne duidelijk maken wat de gevolgen van corona voor henzelf kunnen zijn, zegt Meijer, door bijvoorbeeld de impact te tonen op verschillende soorten studentenlevens. ‘Laat het verhaal zien van de topsporter die nu geen energie meer heeft en van de student die niet kan afstuderen. Maar tot nu toe worden studenten vooral als onderdeel van het probleem weggezet. Dan versterk je het wij/zij-denken en daar schiet niemand iets mee op.’